ومن کلام النبی (ص): «مَن لا یَرحَم لا یُرحَم» (نهج الفصاحه ص745 ، ح2885)

کسی که ترحّم نکند به حال دیگران ، رحمت در رفتار و گفتار خود نسبت به دیگران نداشته باشد، دیگران هم نسبت به او رحمت نخواهند داشت… در روابط اجتماعی ، یک وقت قاعده و قانون رحمت، بین مردم برقرار است که دیگران و آحاد مردم، نسبت به یکدیگر با رحمت برخوردمی کنند و از خطاهای یکدیگر می گذرند؛ لغزش ها ، مچ گیری ها و اذیتها را مبنای کار تعاملات خودشان قرار نمی دهند (که در این صورت) فضای جامعه، فضای ترحّم خواهد بود. یک وقت نه، نسبت به یکدیگر ترحّم نمی کنند، هر کدام ، در هر جایی که دستشان برسد و ممکن شان باشد(به دیگری) سخت گیری کنند ، سخت گیری می کنند. این عمومیت پیدا می کند، اگر چنانچه شما می خواهید در فضایی زندگی کنید که فضای محبّت و رحمت و ملاطفت باشد سهم خودتان را از ایجاد این فضا فراموش نکنید.

شرح حدیث از مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای (مدظله العالی)

شیطان، موسی را ملاقات کرد و به حضرت عرضه داشت: ای موسی! تو آبرودار درِ خانه خدایی و من یکی از مخلوقات خدایم که گناهی را مرتکب شدم و علاقه دارم از آن گناه به درگاه حضرت حق توبه کنم!! به پیشگاه محبوب عالمیان واسطه شو تا توبه ام را بپذیرد. موسی (ع) قبول کرد و از خداوند مهربان درخواست کرد: الهی! توبه اش را بپذیر. خطاب رسید: موسی! خواسته ات را قبول کردم، به شیطان امر کن به قبر آدم سجده کند، چرا که توبه از گناه، جبران عمل فوت شده است. موسی، ابلیس را دید و و پیشنهاد خدا را به او گفت. سخت عصبانی و خشمگین شد و با تکبّر گفت: ای موسی! من به زنده او سجده نکردم، توقّع داری به مرده او سجده کنم!! سپس گفت: ای موسی! به خاطر این که به درگاه حق جهت توبه من شفاعت کردی بر من حق دار شدی، به تو بگویم که در سه وقت مواظب ضربه من باش که هرکس در این سه موضع، مواظب من باشد از هلاکت مصون می ماند.

1 - به هنگام خشم و غضب، مواظب فعالیت من باش که روحم در قلب تو و چشمم در چشم تو است و همانند خون در تمام وجودت می چرخم، تا به وسیله تیشه خشم، ریشه ات را برکنم.

2 - به وقت قرار گرفتن در میدان جهاد، متوجّه باش که در آن وقت من مجاهد فی سبیل اللّه را به یاد فرزندان و زن و اهلش انداخته، تا جایی که رویش را از جهاد فی اللّه برگردانم!

3 - بترس از این که با زن نامحرم خلوت کنی که من در آنجا واسطه نزدیک کردن هر دو به هم هستم!

[ کتاب عرفان اسلامی استاد حسين انصاريان ]

روزی یكی از شاگردان آیت الله قاضی از ایشان می پرسد كه ما می خوانیم و می شنویم كه عده ای موقع قرائت قرآن، جلویشان آفاق باز می شود و غیب و اسرار برای آنها تجلی می گردد،در حالی كه ما قرآن می خوانیم و چنین اثری نمی بینیم! مرحوم آیت الله قاضی ضمن تأمل به ایشان فرموده بود: بلی آنها قرآن كریم را تلاوت می كنند با شرایط ویژه ، رو به قبله می ایستند… سرشان پوشیده نیست، كلام الله را با هر دو دستشان بلند می كنند و با تمام وجودشان به آنچه تلاوت می كنند توجه دارند و می فهمد جلوی چه كسی ایستاده اند! اما شما قرآن را تلاوت می كنید و در حالی كه تا چانه زیر كرسی رفته اید و قرآن را روی زمین می گذارید و در آن می نگرید.

(كتاب سفارش های قرآنی عارفان / کتاب عطش ص44)

یقین داشته باش که هیچ گاه نمی توانی ظاهر خویش را اصلاح نمایی مگر با اصلاح باطن. زیرا سرچشمه اعمال قلب است. و از همین روست که از قلب صالح جز عمل صالح و از قلب فاسد جز عمل فاسد بر نمی آید.بنابراین مهمترین کارها اصلاح قلب است.

[میرزا جواد آقای ملکی تبریزی ، المراقبات]

(در ماه مبارک رمضان ) ازهمه بالاتر این است که انسان خودش را اصلاح کند ، ما محتاج به اصلاح هستیم، محتاج به تهذیب نفس هستیم، تا آن دم آخر ما محتاجیم. پیغمبرها هم محتاجند. انبیای بزرگ هم محتاجند، منتها آنها احتیاج خودشان را فهمیده اند و دنبالش عمل کرده اند، و ما از باب اینکه حجاب داریم نتوانستیم بفهمیم ؛ و به تکالیف خودمان عمل نکردیم. امیدوارم که ان شاءالله این ماه مبارک رمضان به همه شما مبارک باشد. و مبارک بودن به این است که بنا براین بگذارید که به تکالیف خدا عمل کنید.  ( صحیفه امام، ج 18، ص 480، خرداد63)

علّامه طباطبايي (ره) خطاب به جواني كه از ايشان دستور اخلاقي خواسته بودند چنين مرقوم داشتند.السلام عليكم : براي موفق شدن لازم است همتي برآورده و توبه نموده، به مراقبه و محاسبه بپردازيد. به اين نحو كه:هر روز طرف صبح كه از خواب بيدار مي شويد، قصد جدّي كنيد كه هر عملي پيش آيد، رضاي خدا را مراعات خواهم كرد. آن وقت در هر كاري كه مي‌خواهيد انجام دهيد، نفع آخرت را منظور خواهيد داشت، به‌طوري كه اگرنفع اُخروي نداشته باشد، انجام نخواهيد داد، هر چه باشد. و همين حال را تا شب وقت خواب ادامه خواهيد داد.وقت خواب، چهار- پنج دقيقه‌اي در كارهايي كه روز انجام داده‌ايد، فكر كرده و يكي‌ يكي از نظر خواهيد گذرانيد، هر كدام مطابق رضاي خدا انجام يافته، شكر كنيد و هر كدام، تخلف شده استغفار كنيد و اين رويه را هر روز ادامه دهيد. اين روش اگر چه در بادي (اوّل) حال، سخت و در ذائقه نفس تلخ مي‌باشد، ولي كليد نجات و رستگاري است .

( كتاب برنامه سلوك در نامه‌هاي سالكان، ص 334)

علاّمه طباطبائى(ره) می فرماید: چون به نجف اشرف براى تحصیل مشرّف شدم، از نقطه نظر قرابت و خویشاوندى و صله رحم ، گاهگاهى به محضر مرحوم قاضى شرفیاب میشدم، تا یک روز درِ مدرسه اى ایستاده بودم که مرحوم قاضى از آن جا عبور می کردند، چون به من رسیدند دستِ خود را روى شانه من گذاردند و گفتند: اى فرزند، دنیا میخواهی نماز شب بخوان، آخرت میخواهی نماز شب بخوان

منبع : ماهنامه یاس، ش26 ، سایت صالحین شیعه