درباب علل انحطاط وعقب ماندگی مسلمین ازمنظرهای گوناگون بحث شده است.عده ای ازمنظرغیردینی ودرون تمدنی علل وعوامل تکوین وفرازوفرودتمدن اسلامی راموردبررسی قرارداده اند.

گروهی دیگرازمنظرغیردینی اماباملاک قراردادن علل پیشرفت وتوسعه جوامع غربی به بررسی علل عقب ماندگی جوامع شرقی بطورکلی یابطورموردی درقالب نظریه های عقب ماندگی پرداخته اندواحیانابرخی ازاین نظریه هاآموزه هاوسنتهای دینی راعامل عقب ماندگی معرفی نموده اند.دسته ای ذیگرازمنظردینی برمبنای اعتقادراسخ خودبه اسلام به عنوان دینی کامل وجامع که تأمین کننده سعادت دنیوی واخروی انسانهاست به پدیده انحطاط وعقب ماندگی مسلمین نگریسته اند.

این پژوهش تحت عنوان بررسی عوامل انحطاط فکری مسلمین نظرپژوهنده درزمره گروه اخیرجای می گیرد. پژوهش حاضراین سئوال راطرح وپاسخ داده است که فاصله گرفتن ازرهبری اهل بیت(ص)تاچه اندازه درانحطاط وعقب ماندگی فکری مسلمین مؤثربوده است؟

پاسخی که پژوهنده به این سؤال داده است این است که:دراثرتبلیغات حکومتهاوفشارواختناقی که بوجودآوردندمتأسفانه جامعه اسلامی نتوانست ازاین مخازن علوم پیامبر(ص)استفاده کندواسلام راآنچنان که هست درآئینه وجودآنان ببیندنتیجه آن شدکه خیلی زودامت اسلامی دچارتفرقه واختلاف وگروه گرایی گردیدومکتبهاومذهبهای گوناگونی به وجودآمد.

یکی دیگرازسؤالاتی که درپژوهش مطرح شده این است که:مفهوم انحطاط مسلمین چیست؟که پژوهنده اینگونه پاسخ داده.توقف رشدمظاهریک تمدن یاتخریب وویرانی آن یاکندشدن رشدآن یابرآورده نشدن وظاهرنشدن جلوه های یک تمدن آنگونه که لازمه آن تمدن است.امّامنظورازانحطاط وانحراف فکری یعنی عابدنادان وروشنفکربی بندوبار.

ویااین سؤال مطرح شده که راههای ورودوزمینه های انحطاط به میان مسلمین چگونه بود؟

پژوهنده بابررسی هایی که انجام دادبه این سؤال اینگونه پاسخ داد:انحراف ازمسیراصلی اسلام ونفوذخرافات درعقایدمسلمین،ترک فضایل اخلاقی ورسوخ اوصاف رذیله،جهل وبی خبری وعقب ماندگی علمی وتمدنی،علمای دنیاطلب وفاسد،جدایی دین ازسیاست ومقام علم واجتهادازمقام اجراوحکومت،تحزب وفرقه گرایی،فرقه وتفرقه،رهبری هلی غلط ورهبران نالایق،خوشگذرانی وسردرلاک خودفروبردن مسلمین،فعالیتهای تخریب دشمنان اسلام.

وبالاخره این سؤال که راههای برون شدازاین انحطاط های فکری چیست؟

راههایی که پژوهنده آن رابیان کرده اینگونه است:دوری ازتفرقه ودوگانگی وتأکیدبراصول مشترک بنیادین،پیروی ازرهبری های واحدوراستین،شناخت غرب ودوری ازغرب زدگی،دورریختن خرافات وزدودن بدعت هاوپیرایه ها،کسب فضایل اخلاقی وکمالات انسانی،مجهزشدن به علوم وفنون جدید،همبستگی دینی وامت اسلامی،شناخت اسلام راستین وبازگشت به آن،تجهیزقواوفرهم کردن نیروی کافی.

ونکته آخراینکه اسلام به عنوان مکتب تأمین کننده سعادت دنیاوآخرت وپیشرفت توأم مادی ومعنوی انسانهاشکل گرفته است.اسلام به عنوان آخرین دین الهی دارای قوانین جامع وکاملی است که درهمه زمانهاومکانهاقابل اجرااست وتنهادرپرتواین قوانین است که پیشرفت ورفاه مادی انسانهاهم آغوش معنویت وسعادت اخروی می گردد.ازاینروانحطاط وعقب ماندگی فکری مسلمین دردرجه اول بدلیل انحراف مسلمین ازاسلام اصیل ازصدراسلام تاکنون است.

روش انجام کاربه صورت توصیفی وکتابخانه ای انتخاب شده است.

محقق:سمانه شاه میر