حدیثی از امام جواد (علیه السلام):المؤمنُ یَحتاجُ إلی تَوفیقٍ مِن اللّهِ، و واعِظٍ مِن نَفسِهِ، و قَبولٍ مِمَّن یَنصَحُهُ.

مؤمن به توفیق خدا و داشتن پند گویی درونی و خوی نصیحت پذیری از کسی که او را نصیحت می‌کند، نیاز دارد. تحف العقول، ص۴۵۷

ﺍﺯﻋﺎﻟﻤﻲ ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ:ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻋﻘﻞ ﮐﺴﻲ ﭘﻲ ﺑﺮﺩ؟
ﺟﻮﺍﺏ ﺩﺍﺩ:ﺍﺯﺣﺮﻓﻲ ﮐﻪ ﻣﻲ ﺯﻧﺪ..
ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ:اﮔﺮﭼﻴﺰﻱ ﻧﮕﻔﺖ ﭼﻪ ؟
ﺟﻮﺍﺏ ﺩﺍﺩ:ﻫﻴﭻ ﮐﺲ ﺁﻧﻘﺪﺭﻋﺎﻗﻞ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺳﮑﻮﺕ ﮐﻨﺪ..

کلید یا رمز ورود به ریاست و مدیریت یک مجموعه ، فراخ دلی و شرح صدر است، نرم خویی حضرت موسی (ع) با فرعون و صبر و شکیبایی اش با بنی اسرائیل شرح صدری است که از خداوند گرفته است.در آیات قرآن آمده است ” با فرعون به نرمی سخن بگویید “که در سرلوحه دعوت حضرت موسی (ع) سعه صدر قرار دارد و آن رمز راه یابی پیامبرخاتم (ص) در دل پیروان معرفی شده است که به سفیران الهی ارزانی داشته و راه نفوذ در فضای جان انسانهای متعهد را به روی آنها گشوده است . به طور کلی تمام انبیاء الهی این افتخار را داشتند و از تاثیر معجزه آسای این ارزش در دعوت مردم بهره ها گرفتند. شرح صدر در عالم دوستی موثرترین جاذبه ، در محیط خانواده تاثیرگزارترین روش تربیتی ، در فضای تعلیم و تربیت رمز کامیابی ، در رابط اجتماعی کمند محبت ، در عرصه مدیریت سکوی پرش به اوج سرفرازی و اقتدار است. اینها احادیث وارد شده در این موضوع و مواردی است که خود امام علی (ع) از آن استفاده کرده و مدیران جامعه را به بهره گیری بهینه از آن سفارش فرموده اند

در دین مقدس ملاحظه می فرمایید که در تمام ساعات شبانه روز در همه جا و در همه حال اعمال عبادی از واجبات و مستحبات و اوراد و اذکار فراوان داریم،
این برای آن است که انسان برای همیشه خود را تحت نظر و مراقبت خدایش بداند و هرگز عملی از رفتار و گفتارش بدون رضای خدا از او صادر نشود که در سوره حدید آیه ۴ فرموده است(…..هو معکم این ما کنتم و الله بما تعملون بصیر) او با شماست هر جا باشید و خداوند نسبت به اعمالی که انجام میدهید بیناست . ذکر خدا به معنای واقعی اش قلبا به یادخدا بودن و عملا اطاعت فرمان او نمودن است و وقتی انسان به راستی به یاد خدا باشد به طور مسلم خدا هم به یاد او خواهد بود که در سوره بقره آیه ۱۵۲ فرموده است
(فاذکرونی اذکرکم …) شما مرا یاد کنید تا من هم شما را یاد کنم .بدیهی است که آن کس که خدا او را یاد کند ، انواع الطاف و عنایات الهی شامل حالش خواهد گشت ، اما آدمی که چشم دل از خدا بردارد و خدا را به فراموشی بسپارد ، خدا هم به کیفر این ناسپاسی کاری می کند که او خودش را فراموش کند و از تشخیص راه خیر و شر عاجز می گردد که فرموده است نسوا الله فانساهم انفسهم ….. (حشر/۱۹ )آنها خدا را فراموش کردند خدا هم کاری کرد که آنها خودشان را فراموش کردند و اصلا مجال این پیدا نکردند که درباره خود بیندیشند و بفهمند ابتداء چه بوده اند و اکنون چه هستند و آینده چه خواهند شد؟ درست یک زندگی تمام عیار حیوانی دارند که جز اشباع غرائز و ارضاء تمایلات نفسانی ، احساس وظیفه ای برای خود نمی کنند . آری بیماری خدا فراموشی منشا بیماری خودفراموشی می شود و آدمی را از مرز انسانیت بیرون کرده وارد مرز بهیمیّت می کند و به فرموده ی قرآن کریم می شود: …..لهم قلوب لا یفقهون بها ، لهم اعین لا یبصرون بها و لهم آذان لا یسمعون بها اولئک کالانعام بل هم اضل اولئک هم الغافلون.( اعراف/۱۷۹) آنها دلهایی دارند که با آن نمی اندیشند ( چیزی از حقایق عالم را درک نمی کنند) و چشم هایی دارند که با آن نمی بینند و گوش هایی دارند که با آن نمی شنوند و آنها همچون چارپایانند بلکه گمراه تر ، اینان همان غفلت زدگانند که به بیماری مهلک غفلت از خدا گرفتارند.

عفو و گذشت یکی از صفات برجسته مومنین است و تا حد زیادی سلامت جامعه مبتنی برآن است. قرآن هم در این باره می فرماید: خذ العفو وامر بالعرف و اعرض عن الجاهلین( اعراف/ 99) عفو و گذشت را شیوه خود قرار ده و به نیکیها دعوت نما و از جاهلان روی بگردان.پس ادامه حیات اجتماعی مبتنی بر عفو و گذشت است و اگر مردم در گر فتن حق خود سختگیر باشند و از کوچکترین لغزشی چشم پوشی نکنند زندگی بسیار تلخ می شود و روح صفا و صمیمیت و همکاری به کلی از جامعه رخت بر می بندد .همچنین در سوره تغابن آیه 14 در مورد عفو می فرماید: وان تعفوا و تصفحوا و تغفروا بان الله غفور رحیم، اگر عفو کنید و صرف نظر نمایید و ببخشید ( خدا شما را می بخشد) چرا که خداوند آمرزنده و مهربان است.همچنین نبودن روحیه عفو و گذشت در میان مردم آثار سوء روانی به همراه دارد و شادابی و نشاط را از آنها می گیرد و نتیجه ای جز افسردگی و خشم ندارد و به علاوه ، غضب الهی متوجه مردم خواهد شد و خداوند آنها را به حال خودشان واگذار می کند .امام صادق(ع) فرمود: شخصی نزد رسول خدا(ص) آمد و گفت: ای رسول خدا، بستگان من مرا  مورد ظلم و ستم و ناسزاگویی قرار داده و با من قطع ارتباط کرده اند ، آیا من هم با آنان همین گونه برخورد کنم، حضرت فرمود: در این صورت خداوند شما را رها می کند و مورد غضب قرار میدهد . پس به دیدار هرکس که با تو قطع ارتباط کرده برو و به هر کس که به تو چیزی نداده ، احسان کن و از کسی که به تو ظلم کرده در گذر و در این صورت ، خدا تو را در برابر آنها یاری می کند . حضرت امیر(ع) در غررالحکم ج1 ، ص 140 می فرماید: العفو تاج المکارم ، عفو و گذشت تاج و زینت فضایل اخلاقی است.