خطبه ی درخشان و روشنگر زینب(س) را مرحوم طبرسی در کتاب ارزشمند خویش آورده و سید بن طاووس نیز در کتاب خود آن را نوشته است ،که میان این دو روایت تفاوتهایی به چشم می خورد .مرحوم طبرسی خطبه ی شورانگیز بانوی اسلام را با این عنوان آورده است : سخن روشنگرانه ی زنب(س) آن گاه که دید یزید با چوبدستی بر لب و دندان امام حسین (ع) می زند.مرحوم صدوق از بزرگان بنی هاشم و دیگران آورده است که : وقتی امام سجاد (ع) با کاروان اسیران بر مجلس یزید وارد شد ، سر نازنین امام حسین (ع) در تشتی در برابر یزید نهاده شد ، آن فرومایه ی روزگار باچوبی که در دست داشت بر لب و دندان امام حسین (ع) می نواخت و چنین می خواند : بنی هاشم  فرمانروایی و قدرت را بازیچه ی رسیدن به هدف های خود ساختند وگرنه نه پیامی از سوی خدا آمد و نه وحیی فروفرستاده شد.ای کاش بزرگان من که در جنگ بدر کشته شدند زاری کردن قبیله ی خزرج را از زدن نیزه می دیدند.ان گاه بود که از شور و شادمانی فریاد سر  می دادند که : هان ای یزید !بزن که دستت چلاق و بریده مباد.ما سروران و رهبران آنان را کشتیم .ما انتقام خود را گرفتیم و این کشتار به جای کشته های جنگ بدر بود که اینک سر به سر شد و انتقام گرفته شد.من اگر انتقام کارهایی را که احمد انجام داد از فرزندان و خاندنا او نگیریم از ریشه و تبار “حندف” نخواهم بود.

هنگامی که زینب(س) آن منظره ی غمبار و آن شرارت شرم آور را دید و چشم مبارکش بر سر سرفراز پیشوای آزادگان افتاد از شدت اندوه دست برد و گریبان چاک زد و با ناله ای پر درد و فریادی که دل ها را جریحه دار می ساخت ندا داد که : آه! ای حسین عزیز! هان ای محبوب دل پیامبر خدا ! ای فرزند راستین مکه و منا ! ای گرامی فرزند فاطمه سرور و سالار بانوان گیتی ! ای پسر فرزانه ی حضرت محمد برگزیده ی بارگاه خدا !

از روشنگری و نوحه سرایی این بانوی خرد و شجاعت هرکس در ان مجلس حضور داشت به گریه افتاد ، اما یزید به سان سنگی ساکت نشسته بود و می نگریست.سپس ان بانوی دانش و شهامت به پاخاست و برمجلس اشراف یافت و سخنان روشنگر خویش را در بیان ویژگی ها و کمال محمد (ص) آغاز نمود و به صراحت اعلام داشت  که: ما خاندان پیامبر در برابر رخدادهای ناگوار تنها برای خشنودی خدا شکیب می ورزیم نه از ترس و هراس!(کتاب  زندگانی حضرت زینب(س)  از ولادت تا رحلت /آیت الله سید محمدکاظم قزوینی /ص 409)

گفتم از کوه بگویم قدمم می لرزد
از تو دم می زنم اما قلمم می لرزد

هیبت نام تو یک عمر تکانم داده ست
رسم مردانگی ات راه نشانم داده ست

پی نبردیم به یکتایی نامت زینب
کار ما نیست شناسایی نامت زینب.

حضرت زینب، یکی از شخصیت‌های محوری و مهم در انتقال نهضت عاشوراست. این بانوی بزرگوار پس از شهادت حضرت اباعبدالله‌الحسین پرچمدار این نهضت انسان‌ساز بود؛ ازاین‌رو این بانوی نمونه الگوی کاملی؛ نه فقط برای زنان، که برای همه بشریت است. شناخت ابعاد مهم شخصیتی ایشان نیاز به مطالعه و پژوهش بسیار دارد؛ مطالعاتی که برخاسته از منابع موثق مستند و درعین حال دقیق و به زبان امروزی باشد؛ به‌طوری‌که نسل جدید بتواند به خوبی با این منابع ارتباط برقرار کند. یکی از منابعی که می‌تواند نیاز مخاطبان و علاقمندان را برطرف کند، کتاب است.
در ذیل به چند نمونه از کتاب‌های خوب و مفید در این زمینه اشاره می‌شود: 1- آفتاب در حجاب - 2- زینب عقیله بنی‌هاشم علیهاالسلام .3- الخصائص‌الزينبيه؛ ويژگي‌هاي حضرت زينب عليهاالسلام 4- زيباترين شكيب (زندگاني حضرت زينب سلام‌الله عليها)

حضرت زینب(س) به دلیل عمر کوتاه مادرش با اینکه درک زیادی از حیات حضرت فاطمه زهرا (س) نبرد ولی تمامی فضایل و تمامی مصایبی که بر مادر گذشت را به ارث برد .در باب بندگی و عبادت این بانوی همام همین بس که هیچ مصیبت و مسئله ای او را از عبادت و تهجد شبانه باز نداشت.نقش حساس حضرت زينب(س) در حوادث و وقايع پس از روز عاشورا بسيار مهم است. رسالت عظيم حضرت زينب(س) پس از فاجعه ي كربلا آغاز گرديد كه در راستاي حفظ و زنده نگهداشتن قیام عاشورا بود. حضـرت زینب (ع) با مجاهدت و قیام شجاعانه خویش در برابر زورگویان ، آن چنان از قیام امام حسین(ع) دفاع کرد که این رشادت ها ادامه دهنده مسیر اهل بیت (ع) بود. از ارزش‎هاي اخلاقي براي كمال ايمان و شرافت انسان، راضي بودن به قضاي الهي و تسليم محض بودن در مقابل شدايد، بلاها و گرفتاري‎هاي ناخواسته زندگي است.مقام رضایت و تسلیم حضرت زینب (س) در برابر مصایب و مشکلات بر کسی پوشیده نیست که در طول عمر خود تسليم محض خدا بود.
یکى از عوامل مهمى که در شکل‏گیرى شخصیت افراد مؤثر است، « نام‏» آنهاست.حضرت زینب (س) به عنوان زینت پدر ” زین أب ” نامیده شد. امام علی (ع) خود زینت اهل عالَم است حال زینب (س) زینت امیرمومنان (ع) معرفی می شود و این نشان از عظمت و بزرگی مقام و منزلت این بانو بزرگوار است.