حضرت معصومه علیهاالسلام و قم در نگاه امام خمینی(ره)

از ضریح چشمان آشنا

از هر سو که به شهر قم پا مى‏گذاریم، گنبد نورآفرین و طلایى‏ کریمه اهل‏بیت‏ علیهم السلام برابر دیدگان، دل آرایى مى‏کند و قم‏ را زینت مى‏بخشد. این خطه، خط دین‏باورى و دیندارى را از رهبران ‏الهى گرفته است. شهرى شهره است که نامش در معراج شنیده شده و عطر یادش از گلواژه‏هاى معصومان ‏علیهم السلام به مشام جان رسیده ‏است. وجود عالمه آل طاها، عظمتى افزون بدان بخشیده، قم را ولایتى کرده که همه مردمانش اهل «ولایت‏»اند. و دیگر شهرها غبطه والایى‏اش را مى‏خورند. این همه از برکات کریمه اهل‏بیت‏ علیهم‏السلام است. او چون کوثرى در کویر خط سبز سعادت و رستگارى ‏ترسیم کرده و دل‎هاى عاشق را از گوشه و کنار سمت این شهر کشانده است.

در این مطلب قصد داریم از ضریح چشمان امام خمینی، آن عزیز سفر کرده، به حضرت معصومه علیهاالسلام و قم نگاهى ‏دوباره بیافکنیم و قطراتى از امواج معرفت امام(ره) را نصیب ‏خود ب‏سازیم. در این بازنگرى، از واژه‏هاى زیبایى که در سالیان ‏بسیار از غنچه لبان آن انسان آسمانى بیرون تراویده، استفاده‏مى‏کنیم؛ واژه‏هاى نورانى رهبرى که همواره خود را «قمى‏» و اهل قم مى‏دانست، به این شهر افتخار مى‏کرد و عالمان آن را در تمامى جهان نمونه مى‏دید.

قم؛ خانه آل محمد و حرم اهل بیت علیهم السلام

«آشیانه آل محمد و پناهگاه شیعیان‏» لقبى قدسى است که امام ‏کاظم علیه السلام به شهر قم داده است. حضرت موسى‏ بن جعفر علیهماالسلام قم را دیارى ‏خوانده که خداوند شر دشمنان و هرگونه بدى و آزارى را از شیعیان آن دور مى‏کند. فرزند فرزانه امام موسى ‏بن جعفر علیهماالسلام، رهبر کبیر انقلاب، با الهام از این سخن فرمود:

«از یزیدیان جز این انتظارى نیست که به حریم کشور اسلامى ما و به ملت پیرو امام زمان و حتى به خانه آل محمد علیهم السلام یعنى ‏قم تجاوز نمایند… .»

از معصومان ‏علیهم السلام علت‏ها و تفسیرهاى مختلفى در باره نام قم بیان شده است؛ اما آنچه ‏فلسفه‏اى برتر در علت نام قم بیان شده است؛ قیام و نهضت این ‏شهر مقدس است. از دیرباز بیرق مبارزه علیه ستمگران، در این ‏شهر بر پا بوده است. از این‏رو، دشمنان بغضى دیرینه نسبت ‏به ‏مردم، حوزه و شهر قم داشته‏اند.

پیش از میلاد کریمه اهل‏بیت ‏علیهم السلام‏ حضرت معصومه علیهاالسلام، امام صادق علیه السلام در سخنانى تابناک فرمود:

«به زودى بانویى از فرزندان من که فاطمه نام دارد در آنجا (قم) دفن مى‏شود. هر کس او را زیارت کند، بهشت‏بر او واجب مى‏شود.»

سپس قم را «مرکز شیعیان‏» و «حرم اهل‏بیت‏ علیهم السلام» نامید و حرم خدا را مکه، حرم رسول خدا را مدینه، حرم ‏ولى‏خدا على(علیه السلام) را کوفه معرفى کرد و فرمود: «حرم ما نیز قم ‏است.»

حضرت امام خمینى(ره) در سخنانى، که در جمع گروهى از مردم مختلف قم بیان فرمود، بیش از بیست صفت ارزشمند در باره ‏این شهر، حوزه علمیه قم و مردم آن به کار برد: «قم حرم اهل‏بیت است. قم مرکز علم است. قم مرکز تقواست. قم مرکز شهادت و شهامت است. از قم علم به همه جهان صادر شده است و مى‏شود؛ و از قم شهادت به همه ‏جا صادر مى‏شود. قم شهرى است که در آن ایمان و علم و تقوا پرورش یافته و از آن وقتى که قم بوده است. قم از زمان ائمه اطهار علیهم السلام مورد توجه اسلام بوده است؛ و از قم ‏تقوا، شجاعت، شهامت و همه فضایل به همه‏ جا صادر مى‏شود و صادر خواهد شد.

علمایى که در قم من ادراک کرده‏ام، کسانى بودند که در دنیا نمونه بودند. در علم و در تقوا و من امیدوارم که ادامه پیدا کند این علم و تقوا در شهر شما تا زمان ظهور امام زمان سلام ‏الله علیه… .»

امام  خمینی در فرازى دیگر، شوق سرشار خود به قم و ساکنانش ‏را چنین بیان مى‏کنند:

«من هر جا باشم قمى هستم و به قم افتخار مى‏کنم. دل من پیش قم‏ است و قمى و دل من پیش همه اهل تقواست و همه کسانى که به اسلام ‏خدمت مى‏کنند. من گرچه از قم مع الاسف تا یک مقدارى دور هستم، لکن به حسب قلب نزدیکم. سلام من را به اهل قم برسانید و از همه شما امیدوارم که این نهضت را به آخر برسانید.»

قم؛ شهر قیام و نهضت

امام صادق علیه السلام فلسفه نام قم را چنین بیان فرموده است:

«از آنجا که اهل قم با قائم آل محمد(صلی الله علیه و آله) همراه مى‏شوند، با او قیام مى‏کنند، او را یارى مى‏کنند. و استوار و پابرجا مى‏مانند، این خطه را «قم‏» نامیده‏اند.»

از معصومان ‏علیهم السلام علت‏ها و تفسیرهاى مختلفى در باره نام قم بیان شده است؛ اما آنچه ‏فلسفه‏اى برتر در علت نام قم بیان شده است؛ قیام و نهضت این ‏شهر مقدس است. از دیرباز بیرق مبارزه علیه ستمگران، در این ‏شهر بر پا بوده است. از این‏رو، دشمنان بغضى دیرینه نسبت ‏به ‏مردم، حوزه و شهر قم داشته‏اند. امام راحل(ره) در سخنى کوتاه، قم را شهرى همیشه پیشقدم در نهضت معرفى مى‏کند و مى‏فرماید:

«من در این حالى که هستم و ملاحظه مى‏فرمایید، کمتر موفق شدم‏ که برادرهاى قمى خودم را از نزدیک ببینم و آن علاقه‏اى که به ‏این جوان‏ها دارم… علاقه خودم را به آنها تقدیم کنم. این ‏مسئله باید براى همه ملت، توجه به آن بشود که امروز این مملکت ‏به دست تواناى شماها - و مبداء آن از قم بود به دست ‏شما افتاده است… باید خودتان به فکر آن باشید.

از قم علم منتشر مى‏شود. از قم قدرت منتشر مى‏شود. قم نمونه ‏بود و من مفتخرم که در قم هستم. من 15 سال یا قدرى بیشتر از شما دور بودم؛ لکن دلم اینجا بود. با شما بودم. شما غیرتمندان، شما پاک جوانان سرمشق همه شدید.

قم همیشه پیشقدم‏ در امور بوده است.» این ویژگى پرفروغ سبب شد تا آن رهبر فرزانه، در روز ورود خود به این شهر، قم را «نمونه‏» و محل ‏انتشار «دانش‏» معرفى کند و بفرماید:

«از قم علم منتشر مى‏شود. از قم قدرت منتشر مى‏شود. قم نمونه ‏بود و من مفتخرم که در قم هستم. من 15 سال یا قدرى بیشتر از شما دور بودم؛ لکن دلم اینجا بود. با شما بودم. شما غیرتمندان، شما پاک جوانان سرمشق همه شدید.»