رسول گرامي اسلام (ص) در روايتي مي‏فرمايد: «لا خَيْرَ لَكَ‏ فِي‏ صُحْبَةِ مَنْ لَا يَرَى لَكَ مِثْلَ الَّذِي يَرَى لِنَفْسِهِ.» ؛ در مصاحبت کسي که براي تو مثل آنچه که براي خود مي‏بيند و مي‏پسندد، آن را براي تو نمي‏پسندد، خيري و نيکي نيست.

از اين روايت ما چند قاعده و مطلب را مي‏توانيم استفاده کنيم؛ چنانچه در جلسه فقه بيان شد يکی از گروه‏ها و افرادی که از مکر و حيله شيطان در امان‏اند، کسانی هستند که برای ديگران آن چيزی را مي‏پسندند که برای خود مي‏پسندند « مَنْ رَضِيَ لِأَخِيهِ الْمُؤْمِنِ بِمَا يَرْضَاهُ لِنَفْسِهِ» چنين شخصی از حيله شيطان مصون است و به ادعای ابليس «ليسَ لِی فِيهِنَّ حِيلَةٌ» [1] راهی برای من شيطان در چنين افرادی وجود ندارد و راه نفوذ من مسدود است.

رسول گرامی اسلام (ص) مي‏فرمايد: در مصاحبت با کسانی که اين چنين نيستند، خير و برکتی نيست؛ البته حضرت نهی نفرموده به اين صورت که بفرمايد با کسانی که اين ويژگی را ندارند مصاحبت نکنيد “اياک و مصاحبة من يری لک …” بلکه مي‏فرمايد: مصاحبت با چنين افرادی برای تو خير و منفعتی ندارد. اين خير اعم از خير و منفعت دنيوی و اخروی است.

اما بر اساس مفهوم اين روايت اگر کسی اين چنين باشد که مثل آنچه را که برای خود مي‏پسندد برای تو بپسندد، در مصاحبت با چنين فردی خير وجود دارد؛ چون چنين فردی از حيله شيطان در امان است و مصاحبت با کسی که راه شيطان به سوی او بسته است، قطعاً برای انسان نفع به همراه دارد.

در روايات زيادی داريم که ما را از مصاحبت با بعضی از افراد نهی کرده‏اند؛ چون مصاحبت با آنها راه شيطان را به سوی انسان باز مي‏کند؛ مصاحبت با چنين فردی چه خيری مي‏تواند برای ما داشته باشد؟ کسی که تو را به اندازه خودش دوست ندارد و برای انسان آن چيزی که برای خود مي‏خواهد، نمي‏پسندند؛ اينچنين فردی در رده بندی و قرار دادن رتبه در رده‏های پايين قرار مي‏گيرد نسبت به کسی که اين چنين نيست و آنچه برای خود مي‏پسندد برای انسان هم مي‏پسندد؛ چون يکی از مهمترين اصول و ارکان در دوستی و مصاحبت، دل سوزی و علاقه‏مندی به سرنوشت و آينده دوست است اما اينکه محبت يک دوست به دوست ديگر به حدی برسد که واقعاً فراز او را، فراز خود و فرود او را، فرود خود و شکست او را شکست خود ببيند؛ معلوم است که در مصاحبت با چنين دوستی ارزش نهفته است؛ چون در مصاحبت با چنين دوستی جز خير خواهي، محبت و نفع چيزی نصيب انسان نمي‏شود؛ اگر مشورتی به انسان مي‏دهد، اين مشورت معلوم است که با آن هدف و نگاه صورت گرفته و اگر خطری را احساس کند که متوجه شما شود آن فرد اين خطر را متوجه خودش مي‏بيند و به شما هشدار مي‏دهد و انسان را آگاه مي‏کند.

پس در مصاحبت و هم نشينی و دوستی اين يک ملاک مهمی است؛ نمي‏گوييم کسانی را که اين چنين نيستند، به طور کلی با آنها قطع رابطه بشود؛ نه بلکه انسان با افراد مختلف ارتباط دارد که مراتب معرفتي، عاطفي، محبت افراد به هم متفاوت است و در حدی که اقتضاء مي‏کند بايد رابطه باشد اما اين را بايد دانست که بهترين مصاحب و بهترين شخص برای دوستی و رفاقت کسی است که اين ويژگی را دارد و بايد برای چنين اشخاصی اهميت قائل شد و قدرشان را دانست.

إن شاء الله خداوند تبارک و تعالی به ما توفيق مصاحبت با چنين افرادی را عنايت کند افرادی که يرون لنا مثلَ الَّذِی يَرون لِانَفسِهم. لذا از گفته‏ها و تذکرات و هشدارهای اين افراد ولو تلخ باشد، بايد استقبال کرد و بايد به جان خريد و انسان نبايد شيرينی افرادی که به ظاهر خير خواهند را بر تلخی چنين افرادي، ترجيح دهد.

[1] . الخصال، ج‏1، ص285، حديث37.