حمزه کسي است که پيامبر اکرم صلي الله عليه وآله درباره‏اش فرمود: هر کس مرا زيارت کند، ولي به زيارت حمزه نرود، جفا کرده است.

فردا 15 شوال، سالروز غزوه احد است. جنگي که در سال سوم هجرت در دامنه کوه احد روي داد و به شهادت 72 نفر از ياران پيامبر گرامي اسلام(ص) از جمله عموي پيامبر حضرت حمزه (ع) انجاميد.

حضرت حمزه سيدالشهدا (ع)
در «اعيان الشيعه» مي خوانيم: نام او، قبل از اسلام و بعد از اسلام حمزه به معناي شير يا شدت بود، به فرمان پيامبر اکرم صلي الله عليه وآله لقب او «اسداللَّه» و «اسدرسوله» و «سيدالشهدا» گذاشته شده.

حضرت حمزه در سال دوم بعثت اسلام آورد و همراه پيامبر عزيز صلي الله عليه وآله هجرت نمود. او از نامداران قريش بود، همين که شنيد ابوجهل توهين و جسارت به پيامبر صلي الله عليه وآله کرده، با شدت ناراحتي وارد مسجدالحرام شد، ديد که ابوجهل در کنار کعبه نشسته است با کمان خود چنان بر سر او زد که شکافته شد و گفت: من دين محمد صلي الله عليه وآله را پذيرفته ام، چرا به او توهين کرده‏اي؟

مسلمان شدن حمزه، در قدرت اسلام و جلوگيري از آزار پيامبر اکرم صلي الله عليه وآله نقش مهمي داشت. پيامبر صلي الله عليه وآله ميان حمزه و زيدبن‏حارثه برادري برقرار کرد.

حضرت علي عليه السلام مي‏فرمود: اي کاش، بعد از رحلت پيامبر اسلام، دو يار همچون جعفر طيار و حمزه داشتيم.

حمزه در سال اول هجري پرچمدار رسول اللَّه صلي الله عليه وآله در جنگ بواط و جنگ بني‏قينقاع بود. (1) او در جنگ بدر، افراد متعددي را به هلاکت رساند و در جنگ احد به هر سو حمله مي‏کرد، دشمن را تار و مار مي‏نمود.

رسول خدا صلي الله عليه وآله همين که بدن مقدس حمزه را در احد قطعه قطعه ديد، تصميم گرفت (2) که 70 نفر از مشرکان را به اين سرنوشت برساند، ولي آيه نازل شد که: «هرگاه خواستيد مجازات کنيد، فقط به مقداري که به شما تعدّي شده، کيفر دهيد نه بيشتر از آن و اگر صبر و شکيبايي کنيد، اين کار براي شکيبايان بهتر است» (3)

بعد از نزول آيه شريفه، بلا فاصله پيامبر اکرم صلي الله عليه وآله گفت: «صبر مي‏کنم، صبر مي‏کنم». با اينکه براي پيامبر زماني سخت تر از هنگامي که بدن مبارک حضرت حمزه را با آن وضع در ميدان ديد، وجود نداشت ولي به خاطر رضاي خداوند چنان صبر و بزرگواري از خود نشان داد که قابل بيان نيست.

همين مشرکان مکّه که در احد، آن چنان رفتار کردند، بعد از چند سال (روز فتح مکّه) به فرمان رسول گرامي صلي الله عليه وآله مورد عفو عمومي قرار گرفتند. اگر رفتار مشرکان را در احد، کنار رفتار پيامبر صلي الله عليه وآله با مردم مکّه قرار دهيم عواطف و بزرگواري و انسانيت را مشاهده مي‏نماييم.

حمزه شهيدي است که امام سجاد عليه السلام در خطبه مسجد شام (بعد از شهادت امام حسين عليه السّلام) به خويشاوندي او افتخار نمود. (4)

او به فرمان پيامبر بزرگوار صلي الله عليه وآله در بعضي جنگها فرمانده بود و با تهديدات خود، جلوي سوء قصدها و توطئه‏ها را نسبت به پيامبر عزيز صلي الله عليه وآله مي‏گرفت. (5)

حمزه کسي است که در جنگ بدر، يکي از سرکردگان ارتش کفر را که به قدرت خود مغرور بود، هلاک نمود. (6) او کسي است که روز قيامت بر مرکب رسول خدا صلي الله عليه وآله سوار مي‏شود. (7)

حضرت فاطمه زهرا عليها السلام هر هفته به زيارت قبر او رفته، اشک مي‏ريخت. (8) حمزه کسي است که پيامبر اکرم صلي الله عليه وآله درباره‏اش فرمود: هر کس مرا زيارت کند، ولي به زيارت حمزه نرود، جفا کرده است. (9)

حمزه شهيدي است که سينه‏اش را بعد از شهادت، شکافته، جگرش را بيرون آوردند و جويدند، گوش و بيني و دست و پاي مبارکش را قطعه قطعه نمودند. (10)

پيامبر اکرم صلي الله عليه وآله لباس خود را از تن بيرون آورد و بر روي جنازه قطعه قطعه شده حضرت حمزه انداخت. (11)

وقتي که صفيه خواهر حمزه (عمه رسول خدا صلّي اللَّه عليه و آله) به احد آمد تا بدن برادر شهيدش را ببيند، پيامبر اکرم به فرزند صفيه گفت: مادرت را منصرف کن. آن بانوي اسلام گفت: من مي‏دانم؛ برادرم شهيد شده است و بدن مبارکش را قطعه قطعه کرده‏اند، مي‏توانم صبر کنم، اين شهادتها در راه خدا کم است، ما از اين پيشامد خشنوديم و صبر کرده و در راه خداوند متعال به حساب مي‏آوريم.

پيامبر اکرم صلي الله عليه وآله که روحيه را آنقدر بالا ديدند، اجازه دادند که خواهر بر سر جنازه برادر حاضر شود، ولي در عين حال رسول خدا صلي الله عليه وآله دست مبارکش را بر قلب اين بانو (که عمه اوست) گذارد، خواهر گريه‏ها کرد، رسول خدا صلي الله عليه وآله هم گريه کرد، ولي جمله‏اي برخلاف رضا و تسليم نگفت. (12)

پيامبر اکرم صلي الله عليه وآله هفتاد و دو بار، بر بدن حمزه نماز خواند به اين ترتيب که اول بر حمزه نماز خواند، سپس هر يک از شهدا را که مي‏آوردند در کنار بدن مقدس حمزه قرار مي‏دادند و پيامبر صلي الله عليه وآله بر هر دو نماز مي‏گزاردند. (13)

حمزه کسي بود که رسول خدا صلي الله عليه وآله درباره‏اش فرمود: «احبُّ اَعمامي اليَّ حمزةُ». (14) شهيدي است که پيامبر اکرم صلي الله عليه وآله همين که ديد، زنان مدينه براي ساير شهدا عزاداري و گريه مي‏کنند، با چشمان اشکبار فرمود:
«لکِنْ حَمزةُ لا بَواکيَ لَهُ» (15)، «حيف، که براي عموي شهيدم گريه کننده‏اي نيست».

زنان مدينه از آن پس براي حمزه به قدري عزاداري کردند که رسول خدا صلي الله عليه وآله در حق آنان فرمود: به خانه‏هايتان برگرديد، خداوند پاداش اين عزاداري شما را با رحم و الطاف خود جبران کند، انصافاً حق ياري را ادا نموديد. (16)

پي نوشت:
1- جنگ با يهودياني که پيمان خود را شکستند و اين واقعه بعد از جنگ بدر بود، کامل ابن اثير جلد 2 صفحه 137
2- نورالثقلين، جلد 3 صفحه 96 ذيل آيه 126 سوره نحل
3- وَ اِنْ عاقَبْتُمْ فَعاقِبُوا بِمِثْلِ ما عُوقبْتُمْ وَ لَئِنْ صَبَرْتُمْ لَهُوَ خَيْرٌ لِلصّابِرينَ سوره نحل آيه 126
4- منتهي الامال صفحه 461
5- فروغ ابديت ، جلد 1 صفحه 273 و صفحه 272
6- فروغ ابديت جلد 1 صفحه 506
7- سفينةالبحار، حمزه
8- بحارالانوار، جلد 10، صفحه 442
9- سفينةالبحار، حمزه
10- سفينةالبحار، هند
11- سفينةالبحار ج 1 ص 338
12- اعيان الشيعه جلد 6 صفحه 246
13- اعيان الشيعه جلد 6 صفحه 246
14- تنقيح المقال مامقاني جلد 1 صفحه 375
15- سيره ابن هشام جلد 3 صفحه 104
16- سيره ابن هشام جلد 3 صفحه 105

«کتاب عمره، تأليف حجةالاسلام محسن قرائتي»