بیان اخلاقی حجه الاسلام سیدمجتبی نورمفیدی رئیس هیأت امنای مدرسه علمیه الزهرا(س)گرگان

روايتی است از اميرالمؤمنين علي(ع) که حضرت مي­فرمايند:«قيّدوا أنفسکم بالمحاسبة و املکواها بالمخالفة»، حضرت مي­فرمايند: نفس خودتان را با محاسبه مهار کنيد، محاسبه نفس از امور مهمی است که در فرمايشات اهل بيت(ع) خيلی بر آن تأکيد شده است، محاسبه نفس مسير زندگی انسان را تنظيم مي­کند و در حقيقت يک کنترل جدی بر راه و روش و مسير زندگی است مثل کسانی که در حال رانندگی هستند که اگر سرعت خود را مراقبت کنند ناخود آگاه سرعت بالا نمي­رود تا منجر به حادثه شود، محاسبه کردن نفس، امری است که مؤکداً به آن سفارش شده، علي(ع) مي­فرمايند: انسان بايد هر روز به خودش رجوع کند و سؤالاتی را از خودش بپرسد که چه اعمالی را انجام داده­ام، پس بايد هر روز اعمال خود را کنترل کنيم که چه اعمالی از ما سر زده است؛ مثلاً با ديگران چگونه رفتار کرده­ايم؟ آيا به کسی ظلم نکرده­ايم؟ آيا حقوق ديگران را ادا کرده­ايم يا خير؟ انسان وقتی خودش را به محاسبه عادت دهد طبيعتاً موفق به توبه نسبت به خطاهای خودش و جدّيت و تلاش برای انجام کارهای خير و نيکو خواهد شد، اگر محاسبه نفس نباشد انسان رها مي­شود و گاهی آن قدر در امور زندگی غرق مي­شود که وقتی متوجه مي­شود مي­بيند فرسنگ­ها از مسير اصلی دور شده و فاصله گرفته است، سخن در باب محاسبه نفس بسيار است، روايات و دستورات زيادی داريم که تأکيد بر محاسبه نفس مي­کنند، در مراقبت­هايی که علماء علم اخلاق توصيه و سفارش مي­کنند يکی از امور مهم و اولين قدم برای تعالی روح و تکامل نفس انسانی محاسبه نفس است، پس محاسبه باعث مي­شود که انسان از گناهان و غفلت­هايی که مرتکب شده توبه کند و وقتی توبه کند بار او سبک­تر مي­شود و توفيق شکر نعمت پيدا مي­کند، اميرالمؤمنين(ع) در ادامه روايت مي­فرمايند: با مخالفت با نفس خود، مالک او شويد، تبعيت از نفس، انسان را مملوک نفس مي­کند، اگر به دنبال اطاعت از خواهش­های نفسانی برويم ما عبد و مطيع نفس شده­ايم و اين اشتهای سيری ناپذير نفس بر تسلط بر انسان هيچ گاه متوقف نمي­شود پس اگر سروری و آقايی مي­خواهيم و اگر به دنبال اين هستيم که ابتکار عمل زندگی به دست خودمان باشد بايد با خواسته­های نفسانی مخالفت کنيم و تنها راه مالک شدن بر نفس، مخالفت با نفس است که هر چه با خواهش­های نفسانی بيشتر مخالفت شود نفس هم بيشتر در مقابل انسان رام مي­شود و بر عکس هر چه بيشتر به خواسته­های نفسانی پاسخ داده شود نفس هم بيشتر بر انسان مسلط خواهد شد. إنشاء الله خداوند تبارک و تعالی به ما توفيق دهد که بتوانيم نفس خود را تحت کنترل خود در آوريم و نگذاريم که نفس بر ما مسلط شود.

«والحمد لله رب العالمين»