ترجیح می دهم حقیقتی مرا آزار دهد ، تا اینکه دروغی آرامم کند. . .

تنها دو روز در سال هست که نمیتونی هیچ کاری بکنی‌!
یکی‌ دیروز و یکی‌ فردا . . .

خوبی بادبادک اینه که
می‌دونه زندگیش فقط به یک نخ نازک بنده
ولی بازم تو آسمون می‌رقصه و می‌خنده . . .

با کسی زندگی کن که مجبور نباشی
یه عمر برای راضی نگه داشتنش فیلم بازی کنی . . .

انسان مجموعه ای از آنچه که دارد نیست ؛
بلکه انسان مجموعه ای است از آنچه که هنوز ندارد، اما می تواند داشته باشد . . .

مردمی که گل ها را دوست میدارند خود از ان گل ها دوست داشتنی ترند . . .

شاگردی رو به استاد خویش گفت:

چه کار کنم خواب امام زمان ( عج ) را ببینم؟

استاد گفت شب یک غذای شور بخورو بخواب

شاگرد دستور استاد را اجرا کرد و فردای آن روز خدمت استاد رسید

شاگرد گفت استاد دیشب دائم خواب آب میدیدم

خواب دیدم بر لب چاهی دارم آب مینوشم. کنار نهر آبی در حال خوردن آب هستم

در ساحل رودخانه ای مشغول آب خوردن

استاد فرمود تشنه آب بودی خواب آب دیدی

تشنه امام زمان( عج) بشو تا خواب امام زمان ( عج) ببینی…

امروز بسیاری از افراد، گروه­ها، تشکل­ها و نهادها با صرف بودجه­ های کلان متصدی رسانه­ هایی شده ­اند که علیرغم ادعای خود مبنی بر دفاع از ارزش­ها و اصول دین و نظام و انقلاب، رفتارهای سکولاریستی بر رسانه­ های آنان حاکم است.

آیت الله سید مجتبی نورمفیدی استاد دروس خارج حوزه علمیه قم که در دیدار جمعی از طلاب فعال در عرصه رسانه سخن می­گفت با بیان این که موضوع رسانه­ های جمعی به معنای عام و مدرن آن یکی از موضوعاتی است که لازم است موضع دین به درستی درباره آن معلوم شود، اظهار داشت: اهمیت این مقوله و گستردگی آن در دنیای جدید اقتضا می­کند عالمان دینی بررسی و دقت بیشتری در این باره داشته باشند و نظر خود را در این رابطه همانند سایر پدیده­ های نوین بیان کنند.

وی افزود: درباره نسبت دین ورسانه نظرات مختلفی ابراز شده ولی مسئله مهم عدم توجه و دقت در تفکیک رسانه دینی و دین رسانه­ ای است، در حالی که این تفکیک به دلائل مختلف در عصر حاضر بسیار ضروری است. او در ادامه ضمن بر شمردن برخی از ویژگیهای رسانه ­های جمعی مدرن و کارکردهای آن گفت: این جداسازی به سبب الزامات ماهیتی رسانه مدرن در دنیای کنونی امری اجتناب ناپذیر است.

رسانه دینی یعنی جاری شدن اخلاق و معارف و احکام در همه اجزاء رسانه

آیت الله سید مجتبی نورمفیدی با تأکید بر این که به گمان برخی ماهیت رسانه به مفهوم نوین آن قهراً محدودیت­هایی را بر سر راه دینی شدن رسانه ایجاد می­کند، افزود: این مسئله نباید موجب نگرانی در استفاده از ظرفیت رسانه شود و ما را از مسئولیت مهم خویش باز دارد.

آن چه برای اندیشمندان دینی ضرورت دارد این است که تلاشی جامع و فراگیر مبتنی بر شناخت صحیح از این پدیده سامان دهند و به دینی شدن آن کمک کنند.

این استاد حوزه علمیه قم اظهار داشت: دینی شدن رسانه یا به تعبیر دیگر رسانه دینی به این معنی است که روح دین یعنی معارف و اعتقادات، اخلاقیات و احکام در همه بخش­های آن جاری و ساری شود، نه این که در یک بخش خاص و مستقل در رسانه به احکام یا معارف یا اخلاق پرداخته شود ولی وقتی به بخش سیاسی یا اقتصادی یا اجتماعی و یا حتی سرگرمی و تفریح می­رسد گویی به دیانت و اخلاق کاری ندارد و حتی بدتر از رسانه ­های جوامع سکولار عمل می­کند. این همان دین رسانه­ ای است یعنی گوشه ­ای از رسانه به تبلیغ دین اختصاص داده شود و سایر بخش­ها کار خودشان را بکنند و جهت گیری و مقصد غیر دینی و غیر اخلاقی داشته باشند. البته این موضوع بسیار دقیق و ظریف است و باید به گونه­ ای باشد که مقاصد عالی دینی و انسانی در همه برنامه­ ها و بخش­ ها در نظر گرفته شود نه این که همه اجزاء رسانه پر شود از لفظ دین و دیانت و فقط مبلغین دینی در همه امور اظهار نظر کنند. به گفته وی رسیدن به این نقطه محتاج برنامه ریزی و استراتژی دقیق و افراد آگاه و با تجربه و فهیم است نه انسان­های سطحی نگر و تنگ نظر.

در کشور ما هنوز رسانه­ ها دینی نشده ­اند

استاد دروس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به بداخلاقی­ های رائج در رسانه­ های جمعی بویژه در رسانه­ های مجازی افزود: بسیاری از رسانه­ ها در جمهوری اسلامی گوشه­ ای از رسانه خود را یا به صورت محدود یا وسیع به تبلیغ مفاهیم دینی اختصاص داده ­اند ولی این به معنای دینی شدن رسانه نیست.

به گفته این استاد حوزه آن­ها که دین ستیزند و در رسانه­ ها به تضعیف پایه ­های اعتقادات دینی و اخلاقی جامعه مشغولند یا با نظام و انقلاب مشکل دارند تکلیفشان معلوم است و از آنان انتظاری نیست ولی انقلابیون متدین که دل در گرو دین و نظام و انقلاب دارند باید به این مهم بپردازند و مراقب باشند مخاطبان خود را سردرگم نکنند. از یک طرف داد اخلاق و معارف سر دهند و از طرف دیگر روش­های ضد اخلاقی را بکار بندند و معارف دینی را وارونه بیان کنند. خطر این گروه اگر بیشتر از گروه اول نباشد کمتر نیست.

وی در ادامه افزود: دینی کردن رسانه در واقع به معنای ایجاد یک هارمونی و تناسب بین سرویس­ های رسانه و رعایت همه جوانب دین بویژه اخلاق است. این درست نیست که در یک رسانه به شدت علیه ابتذال فرهنگی سخن پراکنی شود ولی در گوشه دیگر آن رسانه برای جذب مخاطب به موضوعات مبتذل بپردازد یا روش ابتذال گونه درپیش گیرد و همانند مجلات زرد عمل کند.

عمق استراتژیک دیدگاه رهبر معظم انقلاب درک نشده است

آیت الله سید مجتبی نورمفیدی با اشاره به دیدگاه رهبر معظم انقلاب درباره تهاجم فرهنگی و جنگ نرم گفت: متأسفانه عمق استراتژیک دیدگاه ایشان به درستی درک نشده و بسیاری از کسانی که ادعای مبارزه با تهاجم فرهنگی و حضور در میدان جنگ نرم با دشمن دارند و به گمان خودشان در صددند به فرمایشات رهبری جامه عمل بپوشانند، این نظریه راهبردی و عمیق را به سطح نازلی تنزل داده ­اند و گمان می­کنند خواسته رهبری فقط تکرار این واژه­ ها و پرشدن رسانه از این عناوین است در حالی که مسئله عمیق­ تر از این حرف­هاست.

بعضی رسانه ­های مدعی مبارزه با سکولاریسم رفتار سکولاریستی دارند

استاد حوزه علمیه قم سپس با تأکید بر لزوم توجه و دقت در این مقوله مهم اضافه کرد: امروز بسیاری از افراد، گروه­ها، تشکل­ها و نهادها با صرف بودجه­ های کلان متصدی رسانه­ هایی شده­اند که علیرغم ادعای خود مبنی بر دفاع از ارزش­ها و اصول دین و نظام و انقلاب، رفتارهای سکولاریستی بر رسانه­ های آنان حاکم است. از یک طرف می­گویند با سکولاریسم مبارزه می­کنیم و از طرف دیگر مغلوب الزامات خود ساخته هستند و رفتار سکولاریستی دارند. به گفته وی اینان با این روش خواسته یا ناخواسته این اندیشه که ذات رسانه سکولار است را تقویت می­کنند. او سپس با رد این اندیشه گفت: رسانه دینی یعنی رسانه­ ای که دین به معنای عام آن که اخلاق یک رکن مهم در آن است هم چون یک روح در همه اجزای آن ساری و جاری است.

پارادوکس رسانه ارزشی و بداخلاقی

آیت الله سید مجتبی نور مفیدی افزود: چگونه ممکن است رسانه­ای با تابلوی دین و به عنوان دفاع از انقلاب و ارزش­های آن و در قالب تحلیل سیاسی یا خبر، اخلاق را زیر پا بگذارد و دروغ و تهمت و توهمات اذهان بیمار را به مردم ارائه دهد.

به عنوان نمونه چند سال پیش، یکی از نشریات به اصطلاح ارزشی استان در یک ستونی گزارشی از دیدار و جلسه من را با گروهی منتشر کرد. جالب این بود که این گزارش با ذکر جزئیات مکان و زمان همراه بود و مطالبی را از قول من به تفصیل نوشته بودند در حالی که اصل آن جلسه و مطالب آن و مکان و زمان همه دروغ بود. من آن مطالب را نه در آن مکان و نه هیچ جای دیگری نگفته بودم و جالب­تر آن که تا آن زمان در آن مکان جلسه­ ای نداشتم و بعدش هم نداشتم و اساساً در آن زمان من گرگان نبودم.

من نمی­توانم هضم کنم که چطور ممکن است شخص یا اشخاصی به این راحتی دروغ بگویند. با یک واسطه­ای به آن نشریه پیغام دادم اگر دین ندارید لااقل حریت و آزادگی داشته باشید. البته من می­دانستم ومی­دانم با چه هدفی این کارها را می کنند ولی واقعا دلم به حالشان می سوزد که چگونه به راحتی کرامت انسانی خود را زیر پا می گذارند. در عین حال برایشان دعا می کنم و برای خودم نیز همیشه این دعا را می­کنم که «اللّهمّ و من أرادنی بسوء فأرده و من کادنی فکده».

به هر حال این یک پارادوکس وبلکه بیشتر مانند طنزی است که موجب سرگرمی است اگر نگوییم مخرّب اعتقادات دینی است ولی متأسفانه این روش در بعضی از رسانه های مکتوب و رسانه­ های مجازی شایع شده و البته بلایی است که دامن­گیر خود آنان نیز خواهد شد.

وی از فعالان عرصه رسانه خواست به موازات استفاده از ظرفیت رسانه و آشنایی بیشتر با ماهیت و فن بکارگیری آن، دین را نه فقط به عنوان جزئی از اجزاء رسانه بلکه روح حاکم بر آن قرار دهند و افزود: این امر بدون رعایت اصول و ضوابط اخلاقی امکان پذیر نیست.

آیت الله سید مجتبی نورمفیدی با تأکید بر لزوم مراقبت جدی در این عرصه گفت: لغزش­ هایی که در این وادی ممکن است پیش آید، می­تواند باعث سقوط انسان شده و آخرت او را بر باد دهد. لذا شما طلاب فعال در این عرصه مسئولیت بسیار سنگینی دارید. به طور کلی، مسئولیت عالمان دینی سنگین است و به همین جهت همه ما باید ضمن آشنایی بیشتر با ماهیت و کارکرد این پدیده و تربیت نیروهای زبده و متعهد و فهیم، با انحرافات آن قاطعانه مبارزه کنیم و در این راه از هیچ سرزنش و تهدیدی نهراسیم.

وی در پایان اظهار داشت: آنچه مسئولیت دینی ما اقتضا می­کند و وظیفة ماست باید انجام دهیم. بعضی عادت دارند برای انجام تکالیف ذاتی دیگران انگیزة سیاسی بتراشند چون خودشان اینگونه هستند ولی مهم آن است که ما به عنوان عالمان دینی به مسئولیت­های خود به نحو صحیح عمل کنیم و در این راه اخلاص داشته باشیم و در این صورت است که خداوند متعال انسان را مدد و یاری خواهد کرد.

امین محمد پور، حافظ کل قرآن و نهج البلاغه، در نخستین همایش بهداشت روانی بامحوریت قرآن تطبیق وآن با علوم روز که با مشارکت موسسه فرهنگی میرداماد ، مدرسه علمیه امام خمینی (ره) و مدرسه علمیه الزهراء(س) گرگان برگزار شد و گفت: نظا م خانواده و یکپارچگی خانواده یکی از مشکلات امروز جامعه محسوب می شود که خانواده ها دچار آن شده اند.

وی افزود: در حال حاضر طوفان های بسیاری ازتهاجم فرهنگی همه خانواده هاراتهدیدمیکند وخانواده ها در این شرایط زمانی نقش قابل توجهی را برعهده دارند.

محمد پور با اشاره به نظام سیستم یک پارچه خانواده اظهارداشت: امروز تربیت فرزندان باید هم دغدغه مادران وهم پدران جامعه باشد.

وی تصریح کرد: انسان ها دارای اهداف بسیاری هستند اما در اولویت قرار دادن آن ها از مهارت خوبی برخوردار نسیتند و نداشتن آگاهی نسبت به برخی از مسائل باعث شکست آنان می شود.

حافظ کل قرآن و نهج البلاغه گفت: بهداشت روانی خانواده به همه افراد خانواده در جهت رشد و تکامل و بهره گیری از استعداد ها وتوانایی های هر فرد برای رسیدن به موفقیت، شادابی، سازگاری و سازندگی بیشتر کمک می کند.

وی با بیان اینکه خانواده سالم خود به خود به وجود نمی آید، افزود: آموزش، آگاهی، کسب اطلاعات و مشارکت از جمله مواردی است که باید در کنار هم قرار گیرد تا بتواند یک خانواده سالم ومتعالی را تشکیل دهد.

محمد پور با اشاره به فرمایش حضرت علی (علیه اسلام) در نهج البلاغه، اظهارداشت: باید به کودکان عزت وشخصیت بخشید چراکه تکریم بخشیدن به کودکان بسیار اثر گذار خواهد بود.

وی با بیان اینکه خانواده نزدیک ترین و مداوم ترین ارتباطات اجتماعی را فراهم می سازد، تصریح کرد: پایه های اصلی شخصیت و خصوصیات رفتاری فرد در خانواده رشد و شکل می گیرد و آموخته های مستقیم و غیر مستقیم در خانواده برسلامت روان آن ها تاثیرگذار است.

حافظ کل قرآن ونهج البلاغه یادآورشد: جامعه سالم ازخانواده سالم تشکیل یافته وخانواده سالم از افراد سالم تشکیل می شود که در همین راستا خانواده ها باید منطقه امنی را برای فرزندان خود تشکیل دهند.

وی گفت: والدین موظفند در خانواده شرایطی را به وجود آورند تا فرزندان در ابعاد جسمی، روانی، اجتماعی، اخلاقی و مذهبی رشد وتکامل یابند.

ای صحراها وامدار گستردگی اندیشه تو!
ای نامت عمیق‏ تر ازدریا!

فرشتگان، با دیدنت به راز آفرینش انسان پی بردند
چرا که ایمان را، عشق را، صداقت و صمیمیت را،
بخشش و سخاوت را و مدارا و شجاعت را در هیأت یک انسان دیدند.

ای روح متلاطم خروشان،
ای پیشانی تو به بلندای افق!
ای بر دمیده از مشرق نور،

ای که در عصر قساوت تکنیک، در عصر توحّش مدرن،
در قرن مجسمه‏ های بی‏روح، در قرن آد م‏های کوکی،
ساعت‏های دیواری و شمّاطه‏ دار منظم بی روح؛
دست مهربانِ نوازشی و لبخند سرشار از طراوتی!
در نگاهت یخ قرن ذوب می‏شود
و در نسیم رفتارت هوای عشق می‏وزد.

ای که در قرن التهاب و هراس و عصیان و خشم و اضطراب،
در قرن اتم و ماشین عصر خلأ روحی و از خود بیگانگی و یأس و دلمردگی و التهاب
و احساس خفقان روح و در قرن قندیل‏های یخ بلندترین حماسه ‏سرای عشقی!

در میان نقش‏های بی‏رنگ امروز، نقاش عطوفت و مهری!
در میان قرن سرسام، قرن بهت و بی‏باوری، نویسنده نوری! شاعر شور و شعوری.
ای که در میان خانه ‏های خسته مغموم، ای در میان کوچه‏ های سرد سیمانی،
بنا کننده حوض سبز ماهی‏ها و برافرازنده گنبد نیلگون اخلاصی!

در میان نقش‏های بی‏رنگ امروز، نقاش عطوفت و مهری!
در میان قرن سرسام، قرن بهت و بی‏باوری، نویسنده نوری! شاعر شور و شعوری.
ای که در میان خانه ‏های خسته مغموم، ای در میان کوچه‏ های سرد سیمانی،
بنا کننده حوض سبز ماهی‏ها و برافرازنده گنبد نیلگون اخلاصی!

ای که در زمان مرگ نیلوفر و خواب شبدر،
باران خوش بر پیکر سرو و لبخند مهر بر چهره یاسی!
در باغچه ‏ها، گل مهر می‏کاری، درختان گیلاس و سیب، دستان تو را می‏بوسند
و در شکوفه‏ زاران نگاهت، ساقه‏ های طلایی گندم قد می‏کشند.

تو در همه ‏جا، در دل حفره ‏های عمیق معدن، در میان سواحل خزر،
در گرگ و میش صبحگاهان، در میان مزرعه و گندمزار،
در کارخانه‏ ها، در مغازه ‏ها در ادارات، در خانه‏ ها، در کنار فرزندان
،در همه‏ جای شهر و روستا، مهر می‏کاری و عطوفت درو می‏کنی،
کینه را از دل‏ها می‏شویی، و همچون آفتاب به شب‏های تار و فشرده بیگانگی
نور و گرمای وحدت می‏ بخشی.

گذشتن از خود و بخشیدن دیگران، هنری بزرگ و قابل تقدیر است برای کسانی که برای زندگی اکنون خویش، ارزش قائل هستند. هنر بخشش یک امتیاز مثبت برای کسانی است که در زندگی خود را معطل هر چیزی نمی کنند و به حرکت به سمت جلو و پیشرفت می اندیشند.

به این جملات نگاه کنید:

“من هرگز پدرم را به خاطر کاری که کرد، نخواهم بخشید.”

“از اشتباهی که کردم غمگینم و نمی توانم خودم را ببخشم.”

این جملات به نظرتان آشنا نیستند؟ اینها جملاتی هستند که هر یک از ما ممکن است بارها با آن روبرو شده باشیم. اما مهم این است که برای این سوالات و جملات چه راهکاری در ذهن داریم.

مسلما اگر قدرت بخشش دیگران را نداشته باشیم، در واقع گامی در راستای اصلاح وضعیت موجود برنداشته ایم و همچنان در گذشته زندگی کرده ایم.

اگر قدرت بخشیدن خود را نداشته باشیم به این معناست که در اشتباه باقی مانده ایم و دائما خود را از درون سرزنش می کنیم و این احساس ما را دچار دلتنگی و آزردگی می کند. به این ترتیب خود موجب شده ایم تا در یک رنج و عذاب روحی باقی بمانیم.

برخی از افراد به گونه ای رفتار می کنند که به نظر می رسد تصور و درکی وارونه از بخشیدن در ذهن دارند. مثلا کسی که نمی تواند مادر یا پدر خویش را به خاطر تند خویی اش بخشد، به این خاطر است که دائما آنها را مقصر می داند و همه مشکلات را به سوی آنها سوق می دهد و این در حالی است که این مشکل بیش از انکه به پدر و مادر و یا هر کس دیگری مربوط باشد، به خود شما ارتباط پیدا می کند.

چرا که شما بیش از هر کسی می توانید در خود تغییر ایجاد کنید و این بهترین و سریعترین راه برای پیشرفت و کمال است که در خود حس بخشش را ایجاد کنید و همیشه اینطور فکر کنید که دیگران قابل تغییر نیستند و یا اگر هم باشند این کار بسیار سخت است اما پذیرش و وسعت قلبتان برای بخشیدن دیگران، احتمالا ساده ترین و زیباترین اقدام ممکن است.

چنانچه نتوانیم به راحتی دیگران را ببخشیم، خویشتن را بیش از هر کسی اذیت کرده ایم. در اغلب موارد فرد خاطی از اینکه در ذهن شما چه می گذرد، هیچ اطلاعی ندارد و به زندگی خویش مشغول است و این در حالی است که شما خود را مشغول افکار و احساسات منفی می کنید.

فراموش نکنید که بخشیدن راز سالم ماندن،جوان ماندن و نشاط در زندگی است

اگر من نتوانم مادر همسرم را ببخشم به دلیل اینکه مرا به یک مهمانی دعوت نکرده و یا سخنی گفته که مرا ناراحت کرده است، این من هستم که بیشترین ضربه را می خورم و به خاطر این موضوع حرص می خورم و درون خود را شلوغ می کنم.

همین شلوغی و ناراحتی موجب می شود تا نتوانم راحت بخوابم و رفتار مناسبی با همسر و فرزندم نداشته باشم. بنابراین این من هستم که پذیرای انواع و اقسام مشکلات شده ام و فرصت شادمانی را از دست داده ام.

فراموش نکنید که بخشیدن راز سالم ماندن،جوان ماندن و نشاط در زندگی است.

در این رابطه در جای جای دین و روایاتی که توسط ائمه اطهار(علیهما السلام) بیان شده است، به طرق مختلفی به این موضوع اشاره شده است و بخشیدن دیگران جزو مکارم اخلاق شمرده شده است.

چنانچه در ادامه می بینید که روایتی از امیرالمومنین (علیه السلام) نقل شده که:

ذَلِّلُوا أَخْلاقَکُمْ بِالَْمحاسِنِ، وَ قَوِّدُوها إِلَى الْمَکارِمِ. وَ عَوِّدُوا أَنْفُسَکُمُ الْحِلْمَ.

اخلاق خود را رامِ خوبى ها کنید و به بزرگوارى هایشان بکشانید و خود را به بردبارى عادت دهید.

این جمله می تواند چکیده ای باشد که تمامی نکات مذکور در این نوشتار را در خود جای داده است.

به این معنا که خود را به انجام کارهای خوب،شایسته و نیک، عادت دهیم و همیشه خود را به سمت بزرگوار بودن و عمل زیبا انجام دادن، بکشانیم و در برابر اعمال،گفتار و نظرات دیگران، صبور و بردبار باشیم و اینگونه است که می توانیم با آرامش و رضایت زندگی کنیم.

بپذیریم و باور داشته باشیم که با سرزنش دیگران به نتیجه مثبتی نمی رسیم جز اینکه اوضاع را برای خود پیچیده تر می کنیم. پس بهتر است همیشه به بخشش فکر کنیم.

به بخشش واقعی. بخششی که با فراموش کردن تمام کینه ها همراه باشد و از ته دل باشد. به یاد داشته باشیم که در این دنیا هیچ کس کامل نیست و این در حالی است که اغلب افراد تصور می کنند، همیشه به بهترین شکل عمل می کنند.

اگر راه بخشش را انتخاب کنید، مطمئن باشید که اتفاق فوق العاده ای در زندگی تان رخ داده است. مهمترین موهبتی که نصیب شما می شود، احساس آرامش و شادکامی است.

احساسی که به پیشرفت شما در زندگی کمک می کند. منتظر نباشید که دیگران همیشه نسبت به بخشش شما عکس العمل نشان دهند، چون مهم ترین موضوع قدرت شما در بخشیدن دیگران است که البته همه انسانها ارزش این عمل را متوجه می شوند حتی اگر به وضوح این مسئله را بیان نکنند.

فراموش نکنید که در زندگی همیشه انتخاب با شماست که چطور افسار زندگی را در دستان خود بگیرید و آنرا در خطی مستقیم حرکت دهید.

منبع:تبیان

تأثير نماز در تقویت روحیه و صبر انسان، و همچنین رفع نگرانيها و دلهره هاي رواني، واقعيتي است كه مورد تأييد صاحب نظران قرار گرفته ، كه به نمونه هایي از آن اشاره مي شود.

اشاره:در شماره 159 از ماهنامه مبلّغان، مبحثی با عنوان «نماز راز پایداری عاشورائیان» اراده گردید و در آن از تأثیر نماز در استقامت و پایداری امام حسین علیه السلام و یارانش در روز عاشورا سخن گفته شد و نقش نماز در مراحل مختلف قیام عاشورا، بویژه در تقویت نیرو های مادی و معنوی و صبر و شکیبایی عاشورائیان در مقابل مصائب بررسی گردید. اکنون ادامة این موضوع ارائه می گردد.

تأثير نماز در تقویت روحیه و صبر انسان، و همچنین رفع نگرانيها و دلهره هاي رواني، واقعيتي است كه مورد تأييد صاحب نظران قرار گرفته ، كه به نمونه هایي از آن اشاره مي شود. دكتر «آلِكسيس كارِل» مي نويسد: نماز (نیایش) به آدمي نيرويي براي تحمّل غمها و مصائب مي بخشد، انسان را اميدوار مي سازد و قدرت ايستادگي و مقاومت در برابر حوادث مي دهد. «گاندي» پيشواي مصلح هند در جريان مبارزه با استعمار و تحمّل رنجها با كمك نماز، تجديد نيرو كرد ه و مي گفت : اگر كمك نماز نبود، خيلي پيش از اين بايد ديوانه مي شدم ! «ديل كارِنْگي» مي نويسد: هر وقت تمام توان خود را در برابر ناملايمات به كار برديم و تمام راه حلها را آزموديم و نتيجة دلخواه به دستمان نيامد، در حالي كه امواج سهمگين يأس و نوميدي قلب و روحمان را مي آزارد، آنگاه دست نياز به نماز و به سوي خدا دراز كرده و از او ياري مي خواهيم .

به راستي، چرا ما قبل از اينكه دچار نااميدي بشويم ، چنين كاري نمي كنيم؟ و چرا هر روز با خواندن نماز و نيايش به درگاه خدا از او ياري نمي خواهيم ؟!

«ژاك دِميش» قهرمان سنگين وزن بوكس جهان مي گويد که هر شب قبل از اينكه به بستر برود، حتماً نماز و دعا مي خواند.

گرچه برخي از اشخاص براي برطرف كردن مشكلات يا فرار از اين مصائب و سختيها خود را به خواندن كتاب داستان مشغول مي كنند، يا به پارك و مسافرت مي روند و يا خود را با بازيهاي ساده و تفريحات سالم سرگرم مي سازند و يا با كسي كه به حرفهاي آنها گوش مي دهد، درد دل مي كنند، تا از فشارهاي رواني آنان كاسته شود؛ چه بسا كه از ديدگاه روانشناسان اين فعاليتها در كاهش اضطراب، مؤثر و اين كارها نتيجۀ مثبت داشته باشد؛ امّا مردان خدا از ناملايمات دنيا به اسباب دنيوي روي نمي آورند؛ بلكه به خدا، نماز و نيايش با او رو مي كنند كه كارسازتر است .[1]

نمازهای روز عاشورا

آیت الله شیخ جعفر شوشتری رحمه الله در مورد نماز امام حسین علیه السلام در روز عاشورا بابی به نام «باب الصلاۀ» باز کرده است و می نویسد: جميع ائمه علیهم السلام اقامۀ صلاة نمودند، چنانکه در «زيارت جامعه» آمده است: «وَ أَقَمْتُمُ الصَّلَوة»؛[2] لکن از براي آن حضرت، خصوصيتي است در اقامۀ صلاة که در آن روز، چند قسم نماز به جا مي آورد:

يکي: نماز شب عاشورا و شب زنده داری تا صبح؛ که از دشمن مهلت خواست آن شب را تا صبح به نماز و عبادت بپردازد.[3]

دوم: نماز ظهر؛ که در آن روز به طريق نماز خوف به جاي آورد.[4]به نحو خاصي که غير از نماز در عسفان، ذات الرقاع و بطن النخلة است[5]و نماز آن حضرت در روز عاشورا قصر[6]بود؛ لکن از براي بعض اصحاب، قصر القصر بود که پيش روي آن حضرت در بين نماز شهيد شدند.

سوم: نماز تاریخی و بی نظیر امام حسین علیه السلام در حال مبارزه با دشمن؛ که با تکبير، قرائت، قيام، قنوت، رکوع، سجود، تشهد، سلام و تعقیبات مخصوص انجام شد.

رکوع آن زماني بود که تيري به قلب مقدّسش اصابت کرد و در برابر معبود، قامت خم کرد تا تیر را از پشت سر بيرون بياورد. آخرين سجدۀ خونين امام علیه السلام بر پيشاني نبود؛ بلکه وقتي نيزۀ «صالح بن وهب مزني» بر پهلوي آن حضرت اصابت کرد و امام علیه السلام گونۀ راست خود را روي تربت گرم کربلا نهاد، اين ذکر را از سوز دل بر زبان جاری کرد که : «بسم اللهِ و بِاللهِ و علي ملَّة رسول اللهِ، اِلهي رِضاً بِقَضائک تسليماً لِأَمرک لا معبودَ سواک يا غياث الْمُستَغیثين»

الحق نماز او به درِ بي نياز کرد

کز خون وضو گرفت و به مقتل نماز کرد

عشق از شَهِ شهيد بياموز کانچه داشت

از جان و دل به درگه جانان نياز کرد

ساقي هر آنچه جام بلا داده اش به دست

دست از براي ساغر ديگر دراز کرد

بی نظیرترین نماز تاریخ

آخرين نماز امام حسين علیه السلام ، تکبيرة الاحرام ، قيام ، قرائت ، رکوع ، سجود، تشهّد و سلام ويژه اي داشت ، که در تاريخ اسلام نظير ندارد؛ تکبير آن را با فرو افتادن از ذوالجناح سر داد، و قيام را هنگام هجوم دشمن به خيام حرم بپا داشت،و قنوتش دعایي بود که در آن حال مي خواند: «اللَّهُمَ مُتَعَالِيَ الْمَكَانِ عَظِيمَ الْجَبَرُوتِ شَدِيدَ الْمِحَالِ غَنِيٌّ عَنِ الْخَلَائِقِ عَرِيضُ الْكِبْرِيَاءِ قَادِرٌ عَلَى مَا تَشَاءُ قَرِيبُ الرَّحْمَةِ صَادِقُ الْوَعْدِ سَابِغُ النِّعْمَةِ حَسَنُ الْبَلَاءِ… أَدْعُوكَ مُحْتَاجاً وَ أَرْغَبُ إِلَيْكَ فَقِيراً وَ أَفْزَعُ إِلَيْكَ خَائِفاً وَ أَبْكِي إِلَيْكَ مَكْرُوباً وَ أَسْتَعِينُ بِكَ ضَعِيفاً وَ أَتَوَكَّلُ عَلَيْكَ كَافِياً احْكُمْ بَيْنَنَا وَ بَيْنَ قَوْمِنَا فَإِنَّهُمْ غَرُّونَا وَ خَدَعُونَا وَ خَذَلُونَا وَ غَدَرُوا بِنَا وَ قَتَلُونَا وَ نَحْنُ عِتْرَةُ نَبِيِّكَ وَ وُلْدُ حَبِيبِكَ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ صلی الله علیه وآله الَّذِي اصْطَفَيْتَهُ بِالرِّسَالَةِ وَ ائْتَمَنْتَهُ عَلَى وَحْيِكَ فَاجْعَلْ لَنَا مِنْ أَمْرِنَا فَرَجاً وَ مَخْرَجاً بِرَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِين. »[7]

رکوع آن زماني بود که تيري به قلب مقدّسش اصابت کرد و در برابر معبود، قامت خم کرد تا تیر را از پشت سر بيرون بياورد. آخرين سجدۀ خونين امام علیه السلام بر پيشاني نبود؛ بلکه وقتي نيزۀ «صالح بن وهب مزني» بر پهلوي آن حضرت اصابت کرد و امام علیه السلام گونۀ راست خود را روي تربت گرم کربلا نهاد، اين ذکر را از سوز دل بر زبان جاری کرد که : «بسم اللهِ و بِاللهِ و علي ملَّة رسول اللهِ، اِلهي رِضاً بِقَضائک تسليماً لِأَمرک لا معبودَ سواک يا غياث الْمُستَغیثين» و تشهّد و سلامش با خروج و عروج روح بلند ملکوتي اش به شاخسار جنان همراه بود؛ ولي ديگرخود نتوانست سر از سجده بردارد. تا اینکه دشمن، سر مقدّس آن حضرت را به اوج سنان بالا برد. آن حضرت با تلاوت آيات سورۀ کهف به عنوان تعقيب نماز، دشمن را تهديد و عقوبت فرمود كه : *اَمْ حَسِبْتَ اَنَّ اَصْحابَ الْكَهْفِ وَ الرَّقيمِ كانُوا مِنْ آياتِنا عَجَباً*؛[8]«آيا گمان كردي كه اصحاب كهف و رقيم از آيات و نشانه هاي عجيب ما بودند؟!»[9]

پنج نشانۀ مؤمن

امام حسن عسكرى علیه السلام زیارت امام حسین علیه السلام را در ردیف نماز قرار داده و فرموده است:«عَلَامَاتُ الْمُؤْمِنِ خَمْسٌ صَلَاةُ إِحْدَى وَ الْخَمْسِينَ وَ زِيَارَةُ الْأَرْبَعِينَ وَ التَّخَتُّمُ بِالْيَمِينِ وَ تَعْفِيرُ الْجَبِينِ وَ الْجَهْرُ بِبِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم؛[10]پنج چيز از نشانه هاى مؤمن است: گزاردن پنجاه و يك ركعت نماز واجب و نافله در هر شبانه روز، و زيارت اربعين، و انگشتر عقیق در دست راست كردن، و پيشانى بر خاك ساييدن، و بلند گفتن «بسم الله الرحمن الرحيم». [در نمازهای فریضه].»

امام صادقعلیه السلام فرمود: «السُّجُودُ عَلَي تُرْبَةِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام يَخْرِقُ الْحُجُبَ السَّبْعَ؛[11]سجده بر تربت حسینعلیه السلام حجابهاى هفتگانه را پاره مىکند.»

امام زين العابدين علیه السلام پس از فراغت از دفن پدر و اهل بيت و اصحاب، مشتي از خاك قبر پدر را جمع كرد و در كيسه اي گذارد و بر آن نماز مي خواند و از آن مهر و تسبيح ساخت؛ به طوری که همان تسبيحي كه در شام، هنگام وارد شدن بر يزيد مي گردانيد،[12] از همین تربت بود. يزيد پرسيد: اين چيست كه در دست مي گرداني؟ امام علیه السلام فرمود: در خبري از جدم پيغمبر خدا صلی الله علیه وآله شنيدم كه فرمود: «هر كس تسبيحي در بامداد همراه داشته باشد و دعاي مخصوصي بخواند، پيوسته ثواب آن تسبيح به او مي رسد، هر چند تسبيحي نگويد.»[13]

و از آن به بعد تمام ائمه علیهم السلام و خاندان بني هاشم، قريش و شيعيان تبعيت كرده، از خاك كربلا مهر و تسبيح ساختند، و بر آن تبرك و تيمن مي جستند.

شيخ حر عاملي رحمه الله می نویسد: «كَانَ الصَّادِقُ علیه السلام لَا يَسْجُدُ إِلَّا عَلَى تُرْبَةِ الْحُسَيْنِ علیه السلام ؛ امام صادق علیه السلام جز بر تربت امام حسین علیه السلام سجده نمي كرد.» آن گرامی در موقع تذلل و اظهار بيچارگي خود در درگاه پروردگار بر تربت کربلا خضوع و خشوع و سجده مي نمود، و اولادش را وصيت به سجده بر خاك حسين علیه السلام مي فرمود، و تبرك به آن خاك را سرّ موفقيت مي دانست.[14] بدين جهت، از زمان حضرت صادق علیه السلام يك قرن نگذشت كه شيعيان از خاك حسين علیه السلام لوحه هایي ساختند كه امروز به مهر شهرت يافته است، و در سجده، جبين بر آن لوحه ها گذاشتند.[15]

اي خاك كربلاي تو مُهر نماز من

تمام اصحاب عاشورا به تبعیت از امام حسین علیه السلام اهل نماز، ذکر و دعا بودند. گذشته از امامین همامین زین العابدین و حضرت باقرعلیهما السلام که الگو و اسوۀ پیشتازان عرصۀ نماز و عبادت بودند، سایر عاشوراییان نیز در پناه نماز و عبادت جهاد می کردند و اساساً رمز پایداری آنان در پرتو نماز و ارتباط با مبدأ هستی معنی پیدا می کند.

آن مُهر را به ملك سليمان نمي دهم

در روایتی دیگر می خوانیم: «حميري» نامه اي حضور حجة بن الحسن عجل الله فرجه نوشت و در خصوص سجده بر لوحۀ خاك قبر حسين علیه السلام سؤال كرد. امام دوازدهم علیه السلام مرقوم فرمودند: «جايز و فضيلت در آن است» و سپس از استعمال تسبيح تربت كربلا سؤال كرد، همان جواب را دادند «وَ مِنْ فَضْلِهِ إِنَّ الْمُسَبِّحَ يَنْسَى التَّسْبِيحَ وَ يُدِيرُ السُّبْحَةَ فَيُكْتَبُ لَهُ ذَلِكَ التَّسْبِيحُ؛[16]از فضیلت تربت [امام حسین علیه السلام ] آن است که اگر تسبیح گویی ذکر را فراموش کند، تسبیح گفتن برایش محسوب می شود.»

امام صادق علیه السلام كيسۀ زرد ابريشمي داشت كه خاك كربلا در آن بود و هنگام نماز بر آن سجده مي كرد.

نماز در حرم امام حسین علیه السلام

اگر زائر، حق امام را شناسد و با معرفت و ولايت او در كنار قبر مطهرش نماز گزارد، مورد قبول حقتعالي قرار مي گيرد. در این زمینه دو روایت را می­خوانیم:

الف) امام باقر علیه السلام به شخصی فرمود: «مَا يَمْنَعُكَ إِذَا عَرَضَتْ لَكَ حَاجَةٌ أَنْ تَأْتِيَ قَبْرَ الْحُسَيْنِ علیه السلام فَتُصَلِّيَ عِنْدَهُ أَرْبَعَ رَكَعَاتٍ ثُمَّ تَسْأَلَ حَاجَتَكَ فَإِنَّ الصَّلَاةَ الْفَرِيضَةَ عِنْدَهُ تَعْدِلُ حِجَّةً- وَ النَّافِلَةَ تَعْدِلُ عُمْرَةً؛چه چیزی تو را بازمى دارد از اينكه وقتى حاجتى دارى به سر قبر مبارك حضرت حسين علیه السلام بروى و چهار ركعت نماز به جا آورده، سپس حاجت خود را از خدا بخواهى؟ نماز فريضه در كنار قبر آن حضرت معادل حج و نافله اش مساوى با عمره مى باشد.»

ب) حضرت صادق علیه السلام نیز به «مفضّل» فرمود: «وَ لَكَ بِكُلِّ رَكْعَةٍ رَكَعْتَهَا عِنْدَهُ- كَثَوَابِ مَنْ حَجَّ أَلْفَ حِجَّةٍ وَ اعْتَمَرَ أَلْفَ عُمْرَةٍ وَ أَعْتَقَ أَلْفَ رَقَبَةٍ وَ كَأَنَّمَا وَقَفَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَلْفَ مَرَّةٍ مَعَ نَبِيٍّ مُرْسَلٍ وَ ذَكَرَ الْحَدِيثَ؛[17]در مقابل هر ركعتى كه كنار قبر آن حضرت به جا آوردى، گويا ثواب كسى را كه هزار حج و هزار عمره انجام داده و هزار بنده آزاد كرده برده اى و مانند كسى هستى كه هزار مرتبه با نبى مرسل صلی الله علیه وآله در راه خدا قيام كرده اى…»

از علل دیگری که پیوند مستحکم نماز را با امام حسین علیه السلام می رساند این است که گرچه نماز مسافر، شکسته است؛ ولي چند جا[18] نمازش را می تواند کامل بخواند که یکی از آن موارد، داخل حرم امام حسین علیه السلام و محل شهادت او است. اينکه شخص مسافر چهار جا می تواند نماز را درست بخواند گویای این نکته است که اين مکانها، خانۀ نمازگزاران است و همانند وطنشان محسوب می شود.

در مورد نماز در کردار و گفتار امام حسین علیه السلام مطالب فراوانی وجود دارد؛ امّا به علت ضیق مجال از این موضوع عبور کرده، ادامه را به زمانی دیگر موکول می کنیم و در اینجا بخشی را به نماز یاران آن گرامی اختصاص می دهیم که اسوه های عبادت و نماز در طول تاریخ بوده اند.

نماز عاشوراییان

تمام اصحاب عاشورا به تبعیت از امام حسین علیه السلام اهل نماز، ذکر و دعا بودند. گذشته از امامین همامین زین العابدین و حضرت باقرعلیهما السلام که الگو و اسوۀ پیشتازان عرصۀ نماز و عبادت بودند، سایر عاشوراییان نیز در پناه نماز و عبادت جهاد می کردند و اساساً رمز پایداری آنان در پرتو نماز و ارتباط با مبدأ هستی معنی پیدا می کند.

حضرت ابوالفضل علیه السلام

حضرت عباس علیه السلام چنان در عرصه عبادت می درخشید که حتی قاتل خود را نیز تحت تأثیر قرار داده بود. این قاتل در كوفه با اظهار تأسف عمیق بر سر خود مي زد و مي گفت: وای بر من! جوان ماه رویی را كشتم كه ميان دو چشمانش جاي سجده بود. «قاسم بن اصبغ نباته» نقل مي كند كه گفت: من مردى از قبيلۀ «بنى ابان بن دارم» را ديدم كه صورتش سياه شده بود. او را قبلاً با صورتى كاملاً سفيد ديده بودم. من به وى گفتم: من تو را نمى شناسم. گفت: «إِنِّي قَتَلْتُ شَابّاً مَعَ الْحُسَيْنِ بَيْنَ عَيْنَيْهِ أَثَرُ السُّجُود؛ من جوانى را از یاران حسين علیه السلام کشتم که اثر سجده در پيشانى او مشاهده مي شد.» از آن شبى كه وى را كشته ام، همه شب به خوابم مى آيد و يقه ام را مي گيرد و مرا به طرف جهنم مي برد و در جهنم پرتاب مي كند. من صيحه اى مي زنم كه كليۀ افراد اين قبيله، آن را مى شنوند.[19]

عبادتهای حضرت زینب کبری سلام الله علیها

حضرت زینب کبری سلام الله علیها در خضوع و خشوع، عبادت و بندگی وارث مادرش حضرت فاطمۀ زهرا سلام الله علیها بود و اکثر شبها به تهجد صبح می کرد و دائماً قرآن تلاوت می فرمود.

برخی از مورخین می نویسند: تهجد و شب زنده داری حضرت زینب کبری سلام الله علیها در تمام عمرش ترک نشد، حتی شب یازدهم محرم سال ۶۱ هجری، با آن همه فرسودگی و خستگی و دیدن آن مصیبتهای دلخراش. حضرت سجاد علیه السلام می فرماید: آن شب دیدم که عمه ام حضرت زینب کبری سلام الله علیها در محراب عبادت، مشغول نماز است.

امام زین العابدین علیه السلام همچنین فرمود: عمه ام با این همه مصیبت و محن وارده از کربلا تا شام، نوافلش را ترک نکرد و در يکي از منازل ديدم نشسته مي خواند، علت اين کار را پرسيدم، پاسخ داد: به خاطر شدت گرسنگي و ضعف، سه شبانه روز است که ديگر نمي توانم ايستاده نماز بخوانم؛ زيرا حضرت، غذاي خود را بين کودکان تقسيم مي کرد؛ چون دشمن به هر کدام ما در شبانه روز فقط يک قرص نان مي داد.

و نیز روایت است: امام حسین علیه السلام برای وداع با حضرت زینب کبری سلام الله علیها آمد، فرمود: «یَا اُختَاهُ لاتَنسِینِی فِی نَافِلَةِ اللَّیلِ؛ ای خواهر! مرا در نماز شب فراموش مکن!»[20]

«شیخ جعفر نقدی» می نویسد: هرگاه انسان به دقت به حالات آن حضرت نگاه کند و توجه به انقطاع او را به خداوند متعال ببيند، در عصمت آن حضرت ترديدي به خود راه نمي دهد و يقين مي کند که آن حضرت از همان زنان پارسایي است که تمام حرکات و سکنات خود را وقف خداوند متعال نموده و از همين رهگذر- گویي- به جايگاه رفيع و درجات بلندي که از درجات پيامبران و اوصيا حکايت مي کند، رسيده است.[21]

از حضرت فاطمه سلام الله علیها دختر امام حسين علیه السلام نقل شده كه دربارۀ عبادت شب دهم عمه اش زينب سلام الله علیها گفته است: «عَمَّتِى زَينَبَ فَاِنَّهَا لَم تَزَل قَائِمَةٌ فِى تِلكَ اللَّيلَةِ - اَى عَاشِرَةٍ مِنَ المُحَرَّمِ - فِى مِحرَابِهَا تَستَغِيثُ اِلَى رَبِّهَا، وَ مَا هَدَأَت لَنَا عَينٌ وَ لَا سَكَنَت لَنَا زَفَرٌ؛[22] عمه ام زينب در آن شب - شب عاشورا - در جايگاه عبادت خود ايستاده بود، و به درگاه خداى تعالى استغاثه مى كرد، و در آن شب، چشم هيچ يك از ما به خواب نرفت و صداى نالۀ ما قطع نشد.»

حضرت علی اکبر علیه السلام

جناب علی اکبر علیه السلام نیز همواره غرق در نماز و عبادت بود. ایشان در سفر کربلا مؤذّن امام بود و زمینۀ اقامۀ جماعت را فراهم می آورد. علامه مجلسی رحمه الله روایت می کند: «فَأَمَرَ الْحُسَيْنُ علیه السلام ابْنَهُ فَأَذَّنَ وَ أَقَامَ وَ قَامَ الْحُسَيْنُ علیه السلام فَصَلِّی؛[23] حضرت به فرزندش فرمود تا اذان و اقامه بگوید و امام، نماز را اقامه فرمود.»

[1]. آخرین نماز سالار شهیدان، سید رضا موسوی کتابخانه امام صادق علیه السلام ، قم، 1381 ش.

[2]. من لا يحضره الفقيه، شیخ صدوق، ترجمه على اكبر غفارى، نشر صدوق، تهران، 1367 ش. ج 2، ص 612.

[3]. بحار الأنوار، علامه مجلسی، مؤسسه الوفاء، بیروت، 1404 ق، ج 39، ص 44.

[4]. همان ، ج 21ص 45.

[5]. عسفان، ذات الرقاع و بطن النخلة، نام سه محل است که پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله در سه جنگ در این سه محل نماز خوف با شرایط ویژۀ خود به نحو خاصي خوانده اند. وجه تسميه و تفصيل و شرايط آن در کتب معتبر مذکور است. برای اطلاعات بیش تر به بحار الانوار، علامه مجلسی، ج 89، ص 104- 108 رجوع شود.

[6]. چون از روز دوم محرم تا دهم در کربلا حضور داشت و ده روز ساکن نبود، پس نمازش قصر بود.

[7]. مصباح المتهجد، محمد بن حسن طوسى (شيخ الطائفه)، مؤسسه فقه الشيعه، بيروت، 1411ق، ج 2، ص 828.

[8]. كهف/9.

[9]. الخصائص الحسينيه ، شیخ جعفر شوشتری ، نشر انوار الهدی ، قم ، 1425ق، ص 56 و 57؛ اشک روان بر امير کاروان، ترجمه الخصائص الحسينيه، سيد محمد حسين شهرستاني، مؤسسه مطبوعاتي جزايري، ص 114.

[10]. روضة الواعظين ، محمد فتال نيشابورى، نشر رضى، قم، ج 1، ص 195.

[11]. وسائل الشيعة، شيخ حر عاملى، مؤسسه آل البيت علیهم السلام .، قم، 1409 ق. ج 5، ص 366.

[12]. الدعوات قطب الدين راوندى، انتشارات مدرسه امام مهدى(عج)، قم، 1407ق، امام سجّاد علیه السلام اولین کسی بود که تسبيح تربت امام حسين علیه السلام را درست كرد و آن را در برابر يزيد مي چرخاند. يزيد عصباني شد و گفت: «أَنَا أُكَلِّمُكَ وَ أَنْتَ تُجِيبُنِي وَ تُدِيرُ أَصَابِعَكَ بِسُبْحَةٍ فِي يَدِكَ؟!؛ من با تو سخن می گویم و تو در حالی جواب مرا می دهی که انگشتان خود را با تسبیح چرخاندن در دستت مشغول داشته ای؟»

[13]. الدعوات، قطب راوندی، ص 61.

.[14]وسائل الشيعة، شیخ حر عاملی، ج 5، ص: 366.

[15]. التزام و تقيّد شيعه به مُهر به عنوان محلّ سجده، تنها به اين علت است كه كار نمازگزار آسان شود تا مبادا زمين يا حصير پاكى نيابد و مسئله نماز برايش دشوار شود. مثل اينكه مسلمانى مقدارى خاك پاك ذخيره كند تا [به وقت نياز] بر آن تيمّم كند؛ اما اينكه شيعيان، ملتزم و مقيّدند كه ترجيحاً بر تربت امام حسين علیه السلام سجده كنند، به خاطر اين هدف عالى است كه نمازگزار به هنگام قرار دادن پيشانى بر اين تربت، به ياد فداكاريهاى امام حسين علیه السلام و اهل بيت علیهم السلام و اصحاب او در راه خدا و اسلام و مبارزه با ظلم و فساد بيفتد. از آنجا كه سجده مهم ترين ركن نماز است و در حديث آمده است: «نزديك ترين حالات بنده به خدا، حال سجده اوست» بنابراين، مناسب است كه مسلمانان با قراردادن پيشانى بر اين تربت پاك، به ياد كسانى باشند كه بدنهاى خود را در راه حق قربانى كردند و ارواحشان به ملأ اعلى پيوست، تا به اين وسيله، حالت خشوع و خضوعى به آنها دست دهد و با پستى و بلندى همراه شده، اين دنياى فريبنده و ناپايدار را حقير شمارد. شايد مراد از حديثى كه طبق آن، سجده بر تربت امام حسين علیه السلام حجابهاى هفتگانه را مى درد، همين باشد. بنابراين، معلوم مى شود كه در سجده، سرّ صعود از تراب به سوى ربّ الارباب است.( الارض و التربة الحسينيه، ص 24)

علّامه امينى رحمه الله مى فرمايد: ما قطعه هايى نورانى از تربت كربلا را برمى داريم و بر آن سجده مى كنيم. همچنان كه فقيه سلف، «مسروق بن اجدع»، خشتى از تربت مدینه منوره را با خود حمل كرده، بر آن سجده مى كرد، در حالى كه اين مرد، شاگرد خلافت راشده و فقيه مدينه منوّره و آموزگار سنّتى است كه در آن شهر رايج بوده است و حاشا كه در اين زمينه بدعتى گذاشته باشد. بنابراين، در اين كار، كوچك ترين تأويل و تفسيرى خلاف نداى قرآن كريم يا سنّت الهى و سنّت رسول خدا صلی الله علیه وآله و يا خروج از حكم عقل وجود ندارد. البته از نظر شيعه، سجده بر تربت كربلا اجبارى نيست و شيعيان معتقد نيستند كه شرع و دين يا مذهب آن را واجب كرده است و هيچ يك از شيعيان، از آغاز تا به حال، بر خلاف تصوّر جاهلان، بين آن و ديگر خاكها، از نظر جواز سجده بر آن، فرقى نگذاشته است. ترجیح سجده بر تربت كربلا چيزى جز استحسان عقلى؛ يعنى انتخاب چيزى براى سجده كه عقل و منطق و خردورزى آن را برتر مى داند، نيست، همچنان كه بسيارى از مردم مذاهب مختلف، در سفرهایشان چيزهايى جز تربت كربلا كه سجده بر آنها صحیح است، مانند حصير پاك و تميزى كه به پاكى آن اطمينان دارند و يا سجّاده اى پاك، با خود مى آورند و در نمازهايشان بر آنها سجده مى كنند. ( مجله فقه اهل بيت علیهم السلام ، 37، ص 66 ، به نقل از: سيرتنا و سنّتنا، ص 116 و 167، چاپ نجف اشرف.)

[16]. تهذيب الأحكام، محمد بن حسن طوسى، دارالكتب الاسلاميه، قم، 1365ش، ج 6، ص 76.

[17]. كامل الزيارات ، جعفر بن قولويه قمى، نشر الفقاهه، تهران، ص 251.

[18]. خانه توحید: مسجد الحرام، خانه نبوت: مسجد النبي، خانه امامت: مسجد کوفه و خانه شهادت: حرم امام حسين علیه السلام .

[19]. بحار الأنوار ، ج 45، ص 306.

[20]. زینب الکبری سلام الله علیها، جعفر النقدی، المکتبة الحیدریه، النجف الاشرف، ۱۳۶۱ ق، ص 66.

[21]. همان، 62- 63.

[22]. رياحين الشريعة، ذبيح اللَّه محلاتى، دار الكتب الاسلاميه، تهران، ج 3، ص 62.

[23]. الامالی، صدوق، مؤسسة البعثه، 1417 ق، ص 154.

منبع: ماهنامه اطلاع رسانی، پژوهشی، آموزشی مبلغان شماره 171.