برگرفته از جلسه تفسیر عمومی قرآن حضرت آیت‏ الله نورمفیدی مؤسس مدرسه علمیه الزهرا(س)گرگان
ثُمَّ خَلَقْنَا…. فَتَبَارَكَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِينَ(14) ثُمَّ إِنَّكُمْ بَعْدَ ذَلِكَ لَمَيِّتُونَ(15)
خداوند در آیات سوره مؤمنون، به شش مرحله شکل‏ گیری خلقت انسان‏ها اشاره می‏کند. نطفه، علقه، مُضغه، عظام، لحماً و سپس خلق آخر که همان دمیدن روح خداست در وجود انسان.
انسان‏ها در پنج مرحله از این شکل‏ گیری با حیوانات یکی هستند.  البته نباتات هم برای این‏که به خلقت اصلی خود برسند، مراحلی را طی می‏کنند. بنابراین انسان و حیوان و نبات برای شکل‏ گیری وجه مشترکات زیادی دارند. آنچه که بین انسان و آن‏ها فرق می‏گذارد، دمیدن روح خدا در انسان است.  همین امر است که از وجود انسان به بهترین آفرینش تعبیر شده است و خداوند خود را بهترین آفرینندگان معرفی می‏کند. به این موضوع در سوره سجده اشاره شده است: «ثُمَّ جَعَلَ نَسْلَهُ مِنْ سُلَالَةٍ مِنْ مَاءٍ مَهِينٍ (٨) ثُمَّ سَوَّاهُ وَنَفَخَ فِيهِ مِنْ رُوحِهِ وَجَعَلَ لَكُمُ السَّمْعَ وَالْأَبْصَارَ وَالْأَفْئِدَةَ قَلِيلًا مَا تَشْكُرُونَ(9)» «پس نسل او را از عصاره‏ای از آب ناچیز و بی‏ مقدار آفرید. سپس او را موزون ساخت و از روح خویش در وی دمید و برای شما گوش و چشم‏ ها و دل‏ها قرار داد، اما کمتر شکر نعمت‏های او را به جا می‏ آورید.»
البته حیوانات هم روح دارند، یک حیوان چشم دارد، گوش دارد، می‏ بیند و می‏ شنود، اما آنچه که می‏ بیند و می‏ شنود، با آنچه انسان می‏ بیند و می‏ شنود، کاملاً متفاوت است. مثلاً دیدن یک باغ گل و درک زیبایی آن توسط انسان، با آنچه که یک حیوان  می‏ بیند کاملاً فرق می‏کند. این تفاوت به‏ دلیل همان روح خدایی است که در وجود انسان است و حیوانات آن روح خدایی را ندارند.
روح خدا در وجود انسان باعث می‏شود انسان خیر و شر را درک کند و بفهمد. از وجود خود و اطراف خود بیرون رود و تغییر و تحولات زیادی را در جامعه انسان و زمین و آسمان به وجود آورد و توانایی‏ های شگفت ‏آوری از او سر زند.
در آیه بعد، خداوند متعال می‏فرماید: ثُمَّ إِنَّكُمْ بَعْدَ ذَلِكَ لَمَيِّتُونَ(15) سپس شما بعد از آن می‏ میرید. یعنی انسان بعد از این‏که مدتی را در زمین زندگی کرد، می ‏میرد و انکار مرگ هم برای هیچ‏کس امکان ندارد. مسلمان، کافر، یهودی یا نصرانی همه مرگ را قبول دارند.
اما این‏که مرگ چیست؟ قرآن می ‏فرماید: مردم دو دسته ‏اند:
1ـ دسته‏ ای می‏گویند مرگ آخر سیر زندگی انسان است، مثل حیوانات و گیاهان. همان‏طور که آن‏ها زندگی‏شان با مرگ تمام می‏شود، انسان هم زندگی ‏اش با مرگ به پایان می‏رسد و بازگشتی وجود ندارد. این دسته لقاء خداوند را قبول ندارند.
2ـ دسته ‏ای دیگر که مؤمنین باشند، مطابق با آنچه خداوند فرموده، معتقدند وجود انسان فقط این بدن مادی نیست که با مرگ زندگی ‏اش تمام شود. بلکه روح خدا در وجود انسان است و هنگام مرگ ملک ‏الموت روح را از کالبد و جسم انسان می‏گیرد و جدا می‏کند تا هنگام بازگشت و روز معاد و لقاء الهی فرا رسد و انسان مطابق با آنچه انجام داد،. به پاداش و کیفر اعمالش می‏رسد.
در روایات، قبض روح توسط ملک‏ الموت به این شکل بیان شده است که: همه دنیا مثل یک سکه کوچک در کف دست  عزرائیل است و هر زمان که مصلحت الهی باشد، روح افراد را با خواندن و صدا زدن آن روح می‏گیرد و از بدن مادی انسان جدا می‏کند.

تهیه کننده: مبلغین مدرسه علمیه الزهرا(س)گرگان

نام سوره:  عنکبوت               شماره سوره : 29                    محل نزول : مکه  
تعداد آیه: 69                         تعداد کلمه: 1981                      تعداد حروف: 4195      
معنی: حشره معروف
علت نام‏گذاری: آيه 41 سوره كه انديشه‏ هاي الحادي كافران به عنكبوت كه سست‏ ترين خانه‏ ها را دارد، تشبيه شده است. ضمناً كلمه عنكبوت در تمام قرآن دو بار به كار رفته كه هر دو در اين سوره است.
نام‏های دیگر:  ندارد.
محتواي سوره :  
مسأله امتحان، وضع منافقان (ارتباط اين دو مسأله با هم، زيرا شناخت منافقان جز در طوفان‏ هاي امتحانات و آزمون‏ها ممكن نيست)
•   گوشه ‏هايي از سرنوشت پيامبران بزرگي همچون نوح و ابراهيم و لوط و شعيب كه در برابر گردن‏كشاني همچون نمرود و ثروتمندان خودخواه قرار داشتند و كيفيت اين مبارزه و پايان آن براي دلداري پيامبر اسلام(ص) و مؤمنان اندك نخستين.

• توحيد، نشانه‏ هاي خدا در عالم آفرينش و مبارزه با شرك.
• ضعف و ناتواني معبودهاي ساختگي و پيرامون عنكبوت صفت آن‏ها.
• عظمت قرآن و دلايل حقانيت پيامبر اسلام(ص) و لجاجت مخالفان.

ترتیب سوره: به ترتيب جمع‏ آوري، بيست و نهمين سوره است و به ترتيب نزول، هشتاد و چهارمين سوره است كه بعد از سوره «روم» و قبل از سوره «مطففين» نازل شده است.
داستان‏های سوره: نوح: 14 تا 15، ابراهيم:16 تا 17و 31، لوط: 28 تا 30 و 32 تا 35، شعيب: 36 تا 38، موسي 39، اصحاب السفينه:15.
فضیلت سوره: امام صادق(ع) فرمود: «هر كس سوره عنكبوت و روم را در ماه رمضان تلاوت كند، به خدا سوگند اهل بهشت است.»  توجه: اگر فقط از نخستين آيه اين سوره الهام بگيريم و خود را آماده سازيم، اهل بهشت خواهيم بود.

بیان اخلاقی حجه الاسلام والمسلمین سیدمجتبی نورمفیدی رئیس هیأت امنای مدرسه علمیه الزهرا(س)گرگان

در کلمات معصومين (ع) و رفتار آنها يکي از نکات محوري و مهم، ادب در کلام است، اين ادب کلامي جلوه‏هاي مختلفي دارد و خيلي ظرافت دارد و مراتب مختلف براي آن متصور است. زشت گويي، فحش، لعن و سب و طعن در کلمات ائمه (ع) منع شده است،

امام علی(ع):

روزی رسول خدا(ص) برای ما خطبه ای ایراد کرد و فرمود: ای مردم! همانا ماه با برکت و رحمت و آمرزش به شما روی آورده است. این ماه نزد خدا برترین ماه است و روزهایش برترین روزها و شبهایش برترین شبها و ساعتهایش برترین ساعات. در این ماه شما به میهمانی خدا دعوت شده اید و در زمره بهرمندان از کرامات خداوند قرار گرفته اید. در این ماه نفس های شما تسبیح خداست و خواب شما عبادت است و اعمال شما پذیرفته و دعایتان به اجابت می رسد… من برخاستم و عرض کردم: ای رسول خدا! برترین کارها در این ما چیست؟ پیامبر فرمود: ای اباالحسن! برترین کارها در این ماه خویشتنداری از حرامهای خداوند است.

سخنرانی دکترمحمدحکیمی ازاساتید مدرسه علمیه الزهرا(س)گرگان

اسلام دین طراوات و شادابی است و مجموعه فرامین و دستورات دینی به ما می‏ آموزد که انسان باید شاداب زندگی کند. پژوهشگر و محقق علوم اسلامی در نشست آموزشی شاد زیستن از منظر قرآن که در تالار اندیشه موسسه فرهنگی میرداماد برگزار شد، ضمن بیان مطلب فوق افزود: دستورات فرامین دین اسلام به عنوان دین پیامبر خاتم و دین کامل، شادابی طراوات و بشاش بودن را توصیه می کند. و اساساً خلقت انسان هم بر همین اساس بوده است و روان انسان به واسطه شادی قدرت پیدا می‌کند و وقتی شادی و شادابی ازبین برود خرد و عقل انسان ضعیف می‌شود و آدم که دردمند است همیشه غم، اندوه درد دارد، اهل تفکر نیست و نمی تواند در اعمال و رفتار و تکالیف دینی و انسانی خود تأمل کند.
دکتر محمد حیکمی افزود: اسلام حتی به ظاهر و لباس پوشیدن ما هم توجه دارد و توصیه می کند که لباس سفید بپوشند. چرا که باعث شادی و فرح می شود و مستحب است که انسان وقت عبادت لباس روشن بپوشد و روایات فراوانی داریم که بر این مساله تاکید دارد که مومن چهره بشاش و شاد دارد و دیگران با دیدن او شادمان می شوند.

سوال اول:خانمی که همسرش اجازه دیدار او با پدر و مادرش را نمی دهد و این امر موجب اختلالات روحی و افسردگی خانم شده است

و هر دو (خانم و پدر و مادر ) ساکن یک شهر هستند ، آیا زمانی که خانم بیرون از خانه کاری دارد می تواند پدر و مادرش را هم دیدار کند؟ از آنجا که حکم روزه برای فرد مریض و ناتوان ساقط است به دلیل ضرورت حفظ سلامت نفس، در مسئله فوق نیز چنین به نظر می رسد که حفظ سلامت نفس ضروری است لذا استفتاء حضرتعالی در این مورد چیست؟

سوال دوم:

خانمی که همسرش تامین نیازهای مادی و رفاهی او را نمی کند و مبلغ خرجی به او نمی دهد به گونه ای که دچار ناراحتی روحی و آزردگی خاطر او و موجبات ناآرامی در زندگی را ایجاد کرده است آیا می تواند بدون اجازه از جیب همسرش پول بردارد؟

پاسخ :

1-زنان در چند مورد بدون اجازه شوهر مي توانند از منزل خارج شوند: الف) در مورد انجام واجبات (مانند حج واجب و صله رحم نسبت به پدر و مادر و برادر و خواهر و امثال آن به مقدار لازم)، ب) فراگرفتن احکام اسلام مثل اينکه به مسجد بروند تا در آنجا احکام اسلامي را بشنوند، ج) در مورد تهيه اجناس ضروري و لوازم منزل در صورتي که همسرانشان يا شخص ديگري براي آنها انجام ندهد، د) براي رأي دادن در انتخابات و يا شرکت در راهپيمايي هاي ضروري، ه) در مورد مراجعه به طبيب.

2- در صورتيکه که شوهر حاضر به پرداخت نفقه لازم نباشد اين کار جائز است ولي تنها براي مقدار نیاز ضروري مي توان اين کار را کرد.

دفتر آيت الله العظمی مکارم شيرازی / بخش استفتائات

جواب سوال اول:

1- اشکال ندارد

2- روزه بيمار در صورتى كه ضرر داشته باشد ( چه موجب شود بيمارى زياد شود ، يا مدت درمان را طولانى كند ، يا درد را تشديد نمايد) صحيح نيست ، البته در همه آنها باید ضرر به مقداری باشد كه معمولا قابل تحمل نیست ، وفرقى نيست بين اينكه يقين به ضرر داشته باشد يا گمان به آن , بلكه حتى اگر احتمال ضرر بدهد (البته اين احتمال باید به نحوى باشد كه موجب ترس شود واين ترس ِ ضرر بر اساس موجبات عقلايى باشد) ، وبيمار باید بعد از بهبودی ، آن روز را قضا کند وکفاره بر او واجب نيست ، اما اگر بيمارى تا ماه رمضان سال بعد ادامه داشت قضا از او ساقط مى گردد وبايد براى هر یک روز ۷۵۰ گرم نان يا ماکارونی یا گندم وامثال آن را به يک فقير فديه بدهد .وهمچنين صحيح نيست روزه از انسان سالمى كه ترس بروز بيمارى را داشته باشد چه رسد به اين كه یقین به بروز بيمارى داشته باشد.واما بيمارى كه روزه براى او ضرر ندارد بايد روزه بگيرد ، و روزه اش صحيح است

جواب سوال دوم: اگر نفقه واجب از خوردن و خوراک و پوشاک و مسکن او را تامین می کند ، خیر نمی تواند

دفتر حضرت آيت الله العظمى سيستانى (دام ظله) - بخش استفتائات

دفتر مقام معظم رهبری:

سلام علیکم و رحمة الله و برکاته

1-در هر صورت خروج زن از خانه باید با اجازه شوهر باشد، مگر آنكه خروج از منزل در ضمن عقد شرط شده باشد مگر آنکه خروج از منزل در ضمن عقد شرط شده باشد.

2-زنى كه از شوهر تمكين مى‌كند‏‌ اگر مطالبه خرجى كند و شوهر ندهد مى‌تواند‏‏ جهت الزام شوهر بر پرداخت نفقه به حاكم شرع و اگر ممكن نباشد به عدول مؤمنين مراجعه نمايد. و چنانچه الزام شوهر بر دادن نفقه ممكن نباشد، مى‌تواند‏‏ در هر روز به اندازه خرجى آن روز بدون اجازه از مال او بردارد و اگر ممكن نيست چنانچه ناچار باشد كه معاش خود را تهيه كند، در موقعى كه مشغول تهيه معاش است اطاعت شوهر بر او واجب نيست.

موفق و مؤيد باشيد

فضیلت شب قدر به بیان حضرت علامه طهرانی رضوان الـله علیه

بزرگان طريق در توصيه به شاگردان خود حتي آنان را از فكر خلاف رضاي الهي بر حذر مي داشتند و آنرا موجب كدورت نفس و محروميّت از استجلاب فيوضات خاصّه بر مي شمردند. صحبتهاي زايد و بي محتوا ، انباشتن ذهن از اخبار و تصاوير، پرخوري در هنگام سحر و افطار ،رفت و آمد با اهل دنيا و شب نشينيهاي تلف كننده فرصتها و وقت ،مشاجره بر سر امور عبث و لغو ،پرداختن به عيوب ديگران و غفلت از عيوب خويش ، عدم رعايت در مسائل اجتماعي و داد و ستدهاي روز مره ، شركت در مجالس و هيأتهائي كه بيشتر به جنبۀ تفاخر و اهواء نفساني مي پردارند و با سر و صدا و شلوغي و ازدحام و تبليغ ها و جار و جنجالها و اعلانها در وسايل ارتباط جمعي در صدد رونق بخشيدن به مجلس و محفل خويشند ، تماماً انسان را از ادراك فيض و نفحات اين ماه عظيم و فرصت استثنايي و  غير قابل جبران محروم خواهد ساخت. هر چه انسان دراين مدت از ماه مبارك رمضان در صدد تصفيه باطن و تزكيه نفس برآيد . كم كار كرده است. در شب قدر به ميزان اتصال هر شخص با وليّ كامل كه حضرت بقية الله ارواحنا فداه مي باشد تقدير او رقم مي خورد وكيفيت ارتباط انسان با نفس حضرت وليّ عصر (عليه السلام) نقش تعيين كننده اي در سرنوشت سال آينده او دارد و به هر اندازه كه اين اتصال خالص تر و بي غلّ وغش تر و بي شائبه تر و صاف و پاكيزه تر باشد به همان ميزان نسبت توفيق سعــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــادت ايّام و روزگار او تغيير خواهد كرد و لذا در شب قدر انسان بايد حساب خود را با خداي خود و واسطۀ فيض در عالم وجود پاك و تصفيه كند و ببينيد كه واقعا چه جايگاهي در نزد خداي متعال و آن حضرت براي خود مهيّا نموده است

شب قدر

حضرت امام خمینی (ره) :

اگر سرّ «لیلة القدر» و سرّ «نزول ملائكه» در شبهاى قدر- كه الآن هم براى ولىّ اللَّه اعظم حضرت صاحب- سلام اللَّه علیه- این معنا امتداد دارد- سرّ اینها را ما بدانیم، همه مشكلات ما آسان مى‏شود

مقام معظم رهبری:

لیله’‌القدر، شب ولایت است. هم شب نزول قرآن است، هم شب نزول ملائکه بر امام زمان است، هم شب قرآن و شب اهل بیت(علیهم‌السلام) است.

در کلام علما و بزرگان

حضرت امام خمینی (ره) :

قرآن کریم یک سفره ای است که خدای تبارک و تعالی به وسیله پیغمبر اکرم صلّی الله علیه و آله در بین بشر گسترده است، که تمام بشر از آن، هر یک به مقدار استعداد خودش استفاده کند .

مقام معظم رهبری:

در اين فـضاي آلوده مـاديات، شايسته است در درياي بي كـران معنويت قـرآن كريم شنا كرد، تا از پليدي‌هاي دنيا پاك شد و اين، جز با انس مدام با اين كتاب آسماني ممكن نيست.

آیت الله قاضی:

من هر چه دارم از قرآن و سيد الشهداء (عليه‌السلام) دارم

آیت الله میرزا ملکی تبریزی:

آن كه در قرآن به تدبر بنگرد، ناگزير به اندازه تدبر و تامل خويش ‍ شكوه و عظمت قرآن و آورنده قرآن و معاني و مفاهيم آن را در خواهد يافت ، و همين درك و دريافت سبب خواهد شد تا به هنگام قرائت ، ذهن و ضمير خويش را از پراكندگي دور دارد و بر تامل و تدبر خويش در فهم معاني و مقاصد قرآن بيفزايد، و از آنچه را فهم آن ها را مي بندد، بپرهيزد و هر امر و نهي و حكم و دستور و پند و موعظه اي مي بيند، همه را ويژه خود بپندارد، اينجاست كه قرائت و تدبر قرآن بر او اثر مي گذارد، و روح و جان او را بر مي انگيزد و از اين پس است كه به دنياهايي نيكو و نوراني راه مي يابد، و به مقامهايي بس والا و بالا فرا مي رسد

آیت الله جوادی آملی :

قرآن، حبل الهی است که انس با آن و تدبّر در آن و ایمان و عمل به آن، انسان را بالا می بردو مقام صالحین ملحق می سازد تا مستقیماً تحت ولایت الله قرار گیرد.

استاد مرتضی مطهری:
قرآن را با تامل و تدبیر بخوانید. آنجا که به شگفتی های قرآن میرسید،توقف کنید ،زود رد نشوید اگر به نکته ای برخورد کردید همان جا بایست و روی آن تامل کنید . دلها را به وسیله قرآن به حرکت درآورید

حضرت علی (ع):
اگر آسمان ها و زمين  راه را بر بنده اى ببندند و او تقــــواى الــهى پيشه كند،  خداوند حتما راه گشايشى براى او فراهم  خواهـد كــرد و از جايى كه گمان ندارد روزى اش خـــواهــد داد.
نهج البلاغه، خطبه 184

امام حسن علیه السلام می فرماید:

در این قرآن، چراغ های نور و شفای سینه هاست. پس باید سالک، در نور آن سلوک کند و با این ویژگی، دل خود را لگام زند؛ زیرا این اندیشیدن (و از نور قرآن بهره بردن) حیات دل بیناست؛ همان سان که آدمی در تاریکی ها، با (تابش) نور، روشنایی می گیرد.

کشف الغمة، ج1، ص573؛ بحارالانوار، ج78، ص112 و ج92، ص32.)

امام حسن علیه السلام می فرماید:

شما را به پرهیزگاری و ترس از خدا وادامه تفکر و  اندیشه سفارش می کنم زیرا تفکر و اندیشه  سرچشمه همه خوبیها است.

(از هر معصوم چهل حدیث، ص 114

توصیه آیت الله شاه‌آبادی درباره ذکر

حضرت امام (ره) از قول استادشان مرحوم آیت الله شاه‌آبادی این مطلب را نقل می‌کند که استادمان مرحوم شاه آبادی می‌فرمود وقتی که می‌خواهید ذکر بگویید مثل کسی که می‌خواهد یک بچه را زبان یاد بدهد، لغت یاد بدهد، اینجوری سعی کنید ذکر بگویید. چطور به یک بچه‌‌ای که می‌‌خواهند زبان یاد بدهند، بچه را مخاطب قرار می‌دهند و هی به بچه مثلا می‌گویند: بگو سلام. آنقدر به این بچه می‌گویند بگو سلام، که این بچه زبانش باز می‌‌شود. آن موقع، ارتباط پدر و مادر با این بچه صریح انجام می‌گیرد، دیگر در مقام سختی نیست که نمی‌توانست بگوید سلام. مرحوم شاه‌آبادی می‌فرمود: وقتی که می‌خواهید ذکر بگویید، ذکر را به قلب تزریق کنید تا قلب به زبان بیاید. این نیست که حالا یک تسبیح دست بگیرید در حالی که حواس پرت و تمرکز نداشته باشید. اذکار را باید به قلب تزریق کرد. قلب خود را، جان خود را مثل بچه‌ای فرض کنید که هنوز زبان بلد نیست، آنقدر به قلبتان اذکار را تزریق کنید تا قلب هم ذاکر شود. تفهیم یکی از مسائل بسیار مهم در امر ذکر و در امر عبادت است. روایتی از امام صادق (ع) داریم که حضرت از قول امیرالمؤمنین (ع) در ضمن بیانی در باب قرائت قرآن فرمود: «وَ لَکِنْ أَفْزِعُوا قُلُوبَکُمُ الْقَاسِیَةَ وَ لَا یَکُنْ هَمُّ أَحَدِکُمْ آخِرَ السُّورَة» یعنی وقتی که قرآن تلاوت می‌کنید جوری باشید که به این دلهای سختتان این را بکوبید، بزنید به این دلها و این دلها بیدار بشود، نه اینکه همت شما و تصمیمتان این باشد که سوره قرآن را تمام کنم، همتتان این نباشد که حالا که سوره آغاز شده حتماً این را تمامش کنم، همتتان این باشد که این آیات به دلها بنشیند. البته نمی‌خواهیم بگوییم که ذکر زبانی، مطلقا بی‌‌تأثیر است، نه اما سخن در بالا رفتن کیفیت است.