مقاله خانم کشمیری ازاساتیدمدرسه علمیه الزهرا(س)گرگان

کامل بودن و جامعیت از ویژگی های منحصر به فرد دستورات اسلام بوده و در آموزه های آن به تمام ابعاد مسائل اجتماعی ، سیاسی ، فرهنگی ، حرفه ای و … اشاره شده است . به گونه ای که     می توان برای بسیاری از سوال های مطرح در هر عصر و زمانی ، پاسخ دقیق و قانع کننده ای یافت . این پاسخ ها و راه کارها با تتبع و اجتهاد در آیات و روایات و با بهره گیری از نعمت عقل به دست آید . مشاوره و نظرخواهی و هم فکری ، که در دستورات دینی به آن توصیه فراوان شده ، نیز مشمول قوانین اسلامی بوده و شرایط و خصوصیات مشورت و مشاور در آن بیان گردیده است . در اینجا به مهم ترین ویژگی های مشاور از منظر اسلام اشاره میشود :

1- عاقل بودن

از منظر اسلام ، یکی از اصلی ترین تکیه گاه های اسلام در امور دنیوی و اخروی انسان ها قوه تعقل و خردورزی آنان است . از منظر این آیین ابدی ، انسان حق ندارد آنچه را که عقل نادرست می داند ، باور کند و به ان عمل نماید . عقل از نگاه دینی ، حجت باطنی انسان ها و یکی از هدیه های بزرگ الهی ، به بشریت است که در سایه ان ، راه صحیح و درست مشخص می شود . اگرچه عقل به تنهایی این توانایی را ندارد تا انسان ها را به سر منزل کمال و سعادت برساند ولی این مهم در پرتو شرع و دستورات دینی امکان حصول دارد . در منطق قرآن کریم ، عقل به عنوان یکی از اسباب سترگ نجات و هدایت انسان معرفی شده و خردمندان مورد مدح و ستایش این کتاب جاودانه قرار گرفته اند : )(الذین یستمعون القول فیتعون احسنه اوائک الذین هداهم ا… و اولئک هم اواو الالباب ) (زمر ، آیه 18) آن کسانی که به سخن گوش می دهند و از بهترین آن پیروی می کنند ، ایشانند کسانی که خدا هدایتشان کرده و اینان خردمندانند .

این آیه کریمه افراد هدایت یافته را کسانی می داند که صاحب خرد و اندیشه هستند و در سایه خرد و تعقل می توانند گزینه های درست را انتخاب کرده و جزو هدایت یافتگان باشند . از این رو ، با توجه به اینکه خرد و عقل جایگاه ویژه ای در ترقی و پیشرفت معنوی و مادی انسان ها دارد . در دستورات اسلامی بخصوص در فرمایشات ائمه اطهار (ع) به افراد توصیه شده است تا ب اشخاص عاقل مشورت کنند و از فکر و نظر آنان بهره گیرند و از مشورت کردن با افراد جاهل برحذر باشند . امام صادق (ع) در اینباره می فرمایند : مشورتشایسته نیست ، جز با رعایت کردن حدود و شرایط انجام می پذیرد چه در غیر این صورت زیان آن برای مشورت کننده بیش از منافع و سودش خواهد بود . ابن شرایط عبارتند از : خردمندی صاحب نظر بودن مشاور …

و در روایتی دیگر رسول گرامی (ص) می فرمایند : دوراندیشی عبارت است ازمشاوره با عاقل و اطاعت از او … وقتی عاقل خیرخواه به تو مشاوره داد ، قبول کن .

پیامبر گرامی اسلام می فرمایند : مشورت کردن با عاقل خیرخواه ، برکت ، رشد و توفیق از جانب خداوند متعال است . و وقتی که مشاور عاقل خیرخواه به تو توصیه ای کرد ، نباید مخالفت کنی ، به درستی که در مخالفت و توجه نکردن ، هلاک و خسران است .

حضرت علی (ع) نیز می فرمایند ک کسی که باصاحبان خردم شورت کند به سوی رشد (سعادت) هدایت می شود .

در این دو روایت ، چند نکته قابل توجه است :

الف) لزوم مشورت با افراد خردمند و عاقلی که خیرخواه باشند .

ب) مشاوره با افراد خردمند سبب رشد ، برکت ، توفیق الهی و کمال است .

ج) مخالفت با توصیه های مشاور عاقل موجل علام و خسران می باشد