استاد اخلاق میرزا اسماعیل دولابی پیش از وفات برای زندگی مومنانه ۱۵ دستورالعمل را ذکر می‌کند که به ترتیب در ذیل آورده شده است.

۱. هر وقت در زندگی‌ات گیری پیش آمد و راه بندان شد، بدان خدا کرده است؛ زود برو با او خلوت کن و بگو با من چه کار داشتی که راهم را بستی؟ هر کس گرفتار است، در واقع گرفته ی یار است.

۲.زیارتت، نمازت، ذکرت و عبادتت را تا زیارت بعد، نماز بعد، ذکر بعد و عبادت بعد حفظ کن؛ کار بد، حرف بد، دعوا و جدال و… نکن و آن را سالم به بعدی برسان. اگر این کار را بکنی، دائمی می شود؛ دائم در زیارت و نماز و ذکر و عبادت خواهی بود.

۳.اگر غلام خانه‌زادی پس از سال ها بر سر سفره صاحب خود نشستن و خوردن، روزی غصه دار شود و بگوید فردا من چه بخورم؟ این توهین به صاحبش است و با این غصه خوردن صاحبش را اذیت می کند. بعد از عمری روزی خدا را خوردن، جا ندارد برای روزی فردایمان غصه دار و نگران باشیم.

۴. گذشته که گذشت و نیست، آینده هم که نیامده و نیست. غصه ها مال گذشته و آینده است. حالا که گذشته و آینده نیست، پس چه غصه ای؟ تنها حال موجود است که آن هم نه غصه دارد و نه قصه.

۵.موت را که بپذیری، همه ی غم و غصه ها می رود و بی اثر می شود. وقتی با حضرت عزرائیل رفیق شوی، غصه هایت کم می شود. آمادگی موت خوب است، نه زود مردن. بعد از این آمادگی، عمر دنیا بسیار پرارزش خواهد بود. ذکر موت، دنیا را در نظر کوچک می کند و آخرت را بزرگ. حضرت امیر علیه السلام فرمود:یک ساعت دنیا را به همه ی آخرت نمی دهم. آمادگی باید داشت، نه عجله برای مردن.

۶.اگر دقّت کنید، فشار قبر و امثال آن در همین دنیاقابل مشاهده است؛ مثل بداخلاق که خود و دیگران را در فشار می گذارد.

۷.تربت، دفع بلا می‌کند و همه ی تب ها و طوفان ها و زلزله ها با یک سر سوزن از آن آرام می شود. مؤمن سرانجام تربت می‌شود. اگر یک مؤمن در شهری بخوابد، خداوند بلا را از آن شهر دور می‌کند.

۸.هر وقت غصه دار شدید، برای خودتان و برای همه مؤمنین و مؤمنات از زنده ها و مرده ها و آنهایی که بعدا خواهند آمد، استغفار کنید. غصه‌دار که می‌شوید، گویا بدنتان چین می‌خورد و استغفار که می‌کنید، این چین ها باز می شود.

۹. تا می گویم شما آدم خوبی هستید، شما می گویید خوبی از خودتان است و خودتان خوبید. خدا هم همین طور است. تا به خدا می گویید خدایا تو غفّاری، تو ستّاری، تو رحمانی و…خدا می فرماید خودت غفّاری، خودت ستّاری، خودت رحمانی و… . کار محبت همین است.

۱۰.با تکرار کردن کارهای خوب، عادت حاصل می شود. بعد عادت به عبادت منجر می شود. عبادت هم معرفت ایجاد می کند. بعد ملکات فاضله در فرد به وجود می آید و نهایتا به ولایت منجر می شود.

۱۱.خدا عبادت وعده ی بعد را نخواسته است؛ ولی ما روزی سال های بعد را هم می خواهیم، در حالی که معلوم نیست تا یک وعده ی بعد زنده باشیم.

۱۲. لبت را کنترل کن. ولو به تو سخت می گذرد، گله و شکوه نکن و از خدا خوبی بگو. حتّی به دروغ از خدا تعریف کن و این کار را ادامه بده تا کم کم بر تو معلوم شود که به راست ی خدا خوب خدایی است و آن وقت هم که به خیال خودت به دروغ از خدا تعریف می کردی، فی الواقع راست می گفتی و خدا خوب خدایی بود.

۱۳.ازهر چیز تعریف کردند، بگو مال خداست و کار خداست. نکند خدا را بپوشانی و آنرا به خودت یا به دیگران نسبت بدهی که ظلمی بزرگ تر از این نیست. اگر این نکته را رعایت کنی، از وادی امن سر در می آوری. هر وقت خواستی از کسی یا چیزی تعریف کنی، از ربت تعریف کن. بیا و از این تاریخ تصمیم بگیر حرفی نزنی مگر از او. هر زیبایی و خوبی که دیدی رب و پروردگارت را یاد کن، همانطور که امیرالمؤمنین علیه السلام در دعای دهه‌ی اول ذیحجه می فرماید: به عدد همه چیزهای عالم لا اله الا الله

۱۴.دل های مؤمنین که به هم وصل می‌شود، آب کُر است. وقتی به علــی علیه السّلام متّصل شد، به دریا وصل شده است…شخصِ تنها ، آب قلیل است و در تماس با نجاست نجس می شود ، ولی آب کُر نه تنها نجس نمی شود ، بلکه متنجس را هم پاک می کند.”

۱۵.هر چه غیر خداست را از دل بیرون کن. در “الا"، تشدید را محکم ادا کن، تا اگر چیزی باقی مانده، از ریشه کنده شود و وجودت پاک شود. آن گاه “الله"را بگو همه ی دلت را تصرف کند.

بیان اخلاقی حجه الاسلام سیدمجتبی نورمفیدی رئیس هیأت امنای مدرسه علمیه الزهرا(س)گرگان

اميرالمؤمنين علي(ع) مي­فرمايد: «مَن نصب نفسه للناس اماماً فعليه أن يبدأ بتعليم نفسه قبل تعليم غيره وليکن تأديبه بسيرته قبل تأديبه بلسانه و معلم نفسه و مؤدبها أحق بالاجلال مِن معلم الناس و مؤدبه» [1]

حضرت مي­فرمايند: کسی که خودش را برای مردم پيشوا و قائد و راهنما قرار مي­دهد - امام يعنی کسی که پيشرو است که مراتب متفاوت دارد؛ گاهی امام کل جامعه است، گاهی امام يک شهر است و گاهی امام يک مسجد است و منظور از امام هم الگو است يعنی کسی که مردم از او اثر مي­پذيرند و فعل و قول او در مردم اثر گذار است و به نحوی هدايت و امامت گروهی در اختيار اوست- بر او لازم است که قبل از تعليم ديگران خودش را تعليم کند و ابتدا به خودش يادآوری کند و بعد به ديگران و بايد تأديب ديگران به عملش باشد قبل از آنکه با زبان بخواهد ديگران را تأديب کند، اگر کسی به زبان نصحيت کند و توصيه اخلاقی کند و مثلاً بگويد ايها الناس نماز شب بخوانيد، تهمت نزنيد، غيبت نکنيد و به دنيا دل نبنديد نفس گفتن اين امور خوب است ولی اگر قبل از تأديب به لسان مردم اين امور را در او تجلی يافته ببينند و ببينند که خود آن شخص اهل غيبت و تهمت نيست و خودش اهل نماز شب است و اهل حرص و ولع نسبت به دنيا نيست طبيعتاً اين اوقع فی النفوس است همان گونه که در روايت است که مي­فرمايد: «کونوا دعاة الناس بغير السنتکم» حال خدای نکرده اگر بين عمل و قول تناقض باشد و مردم ببينند که زبان يک چيز مي­گويد و عمل چيز ديگری است نبايد اميد داشت که در مردم تأثيرگذار باشد. بعد حضرت مي­فرمايند: کسی که نفس خودش را تعليم مي­دهد و در مقام تأديب نفس خودش است سزاوارتر است به گرامی داشتن از کسی که فقط مردم را تعليم مي­دهد و در مقام تأديب مردم است يعنی در دوران امر بين کسی که اهل تعليم و تأديب ديگران نيست و به تعليم و تأديب خود مشغول است و کسی که فقط در مقام تعليم و تأديب ديگران است، شخصی که به تعليم و تأديب خود مشغول است سزاوار تعظيم و تکريم است و شايسته گرامی داشتن است، البته اگر کسی معلم نفس خود باشد و معلم و مؤدب مردم هم باشد طبيعتاً برای تعظيم و تکريم شايسته­تر است. نمي­گوييم هر چه را انسان به ديگران مي­گويد بايد خودش عمل کند چون انسان معصوم نيست و امکان ندارد هر آنچه را مي­گويد ابتدا خودش عمل کند و منظور اين نيست که انسان نبايد هيچ گناهی مرتکب شود تا بعد از آن بتواند به تعليم و تأديب ديگران بپردازد و فقط انبياء و معصومين(ع) به هدايت مردم بپردازند بلکه منظور اين است که انسان بايد سعی کند ابتدا خودش عامل به آنچه مي­گويد باشد تا قول او در ديگران تأثيرگذار باشد. در روايتی از پيامبر گرامی اسلام(ص) وارد شده که حضرت مي­فرمايند: «يطلع قومٌ من اهل الجنّة علی قوم من اهل النّار و يقولون ما أدخلکم النار و قد دخلنا الجنّة لفضل تأديبکم و تعليمکم فيقولون إنّا کنّا نأمر بالخير و لانفعله» [2] گروهی از اهل بهشت بر گروهی از اهل جهنم مي­گذرند و به اهل جهنم مي­گويند شما چرا در آتشيد در حالی که ما به خاطر تعليم و تأديب شما به بهشت آمده­ايم، اهل نار در پاسخ مي­گويند ما به خير و نيکی امر مي­کرديم اما خود عمل نمي­کرديم. اين خيلی سخت است که انسان با تعليم و تأديب ديگران سبب دخول آنان در بهشت گردد اما خودش در جهنم سقوط کند. اميدواريم که خداوند متعال به ما لطف و عنايت داشته باشد که مبادا از کسانی باشيم که به سبب قول و گفته ما ديگران اهل بهشت شوند و خود ما اهل جهنم گرديم و انشاء الله خداوند متعال به ما توفيق عمل و فعل خير عنايت کند و به ما توفيق دهد که بتوانيم خودمان را قبل از ديگران تأديب کنيم و معلم نفس خود باشيم.

«والحمد لله رب العالمين»

[1] . بحار الانوار، ج2، ص56، حديث33.

[2] . مکارم الاخلاق، ج2، ص364، حديث2661.

تهیه کننده:مبلغین مدرسه علمیه الزهرا(س)گرگان

حسابگر کیست؟
اما این‏که چه کسی و یا چه کسانی انسان را مورد محاسبه قرار می‏دهند و اعمال او را بررسی می ‏نمایند، آیات و روایات فراوانی در این زمینه نقل شده، اما اولین کسی که انسان‏ها را مورد محاسبه قرار می‏دهد، خداوند است.
الف) خداوند
با توجه به آیات فراوان از جمله «إِنَّ إِلَيْنَا إِيَابَهُمْ (25) ثُمَّ إِنَّ عَلَيْنَا حِسَابَهُمْ» آری محققاً به‏ سوی ما می‏ آیند و حسابشان به عهده ماست. (غاشیه/26-25)
خداوند می ‏فرماید: بازگشت و محل اصلی مراجعه پس از مرگ، خدا خواهد بود، انسان‏ ها در دنیا هرگونه عمل کنند، در نهایت به سوی او خواهند آمد و پاداش و محاسبه اعمال آن‏ها را او انجام می‏دهد.
آیات در واقع می‏خواهند بین بشارت‏ های الهی به مؤمنان و عذاب کافران در روز قیامت جمع نمایند که ای پیامبر، اگر در دنیا کسی کافر شد، نگران نباش، زیرا در قیامت نزد ما خواهد آمد و ما اعمال همه انسان‏ ها، چه کافر و چه مؤمن را به طور دقیق مورد بررسی قرار می‏دهیم و مخالفان را عذاب و مؤمنان را بهره ‏مند از نعمت‏های الهی قرار خواهیم داد.
باتوجه به این‏که خداوند در آیات قبل از آیات فوق‏ الذکر می‏فرماید: پس تو ای پیامبر، ایشان را تذکر بده که وظیفه تو تنها تذکر است، وگرنه تو تسلطی بر آنان نداری، تذکر را هم تنها به کسانی بده که تذکر پذیرند، نه آن‏ها که اعراض کرده و کفر ورزیدند، که خدا ایشان را به عذاب بزرگ شکنجه خواهد داد و در جای دیگر خداوند به رسول خود می‏فرماید: «فَذَكِّرْ إِنَّمَا أَنْتَ مُذَكِّرٌ ـ لَسْتَ عَلَيْهِمْ بِمُصَيْطِرٍ ـ  إِلَّا مَنْ تَوَلَّى وَكَفَرَ ـ  فَيُعَذِّبُهُ اللَّهُ الْعَذَابَ الْأَكْبَرَ» (غایشه/24-21)
دو آیه مورد بحث می‏خواهد  نوعی دلداری و تسلی خاطر به پیامبر بدهد که اگر چه عده ‏ای با تو مخالفند، لجاجت می‏ ورزند و تو را اذیت و آزار می‏کنند، اما این مسأله نسبت به امر مهم نبوت اهمیت ندارد، زیرا بازگشت همه آن‏ها به‏سوی ماست و اعمال آن‏ها مورد محاسبه دقیق ما قرار خواهند گرفت به ‏گونه‏ ای که هیچ‏ چیز از ما پنهان نخواهد شد. پاداش و مجازات‏ ها نیز به دست ما می‏ باشد.
پس در قیامت، حسابگر خداوند است، خدای عالم و عادل و عزیز که به احدی ظلم نمی‏کند و حساب او از هر حسابگر دیگر کفایت می‏کند «… وَكَفَى بِنَا حَاسِبِينَ»(الانبیاء/ 47) و کافی است که ما حساب کننده باشیم. حسابگری که مهربان است و به تمام ریز و درست کار و افکار ما آگاه است، حسابگری که در یک چشم به ‏هم زدن به حساب خلایق می‏رسد و او سریع ‏ترین حسابگر است. «… وَهُوَ أَسْرَعُ الْحَاسِبِينَ»(الانعام/ 62) خدای تعالی حساب عمل مردم را از موقع مناسبش تاخیر نمی‏ اندازد و اگر به ظاهر حساب و پاداش عملی تاخیر می‏افتد، برای رسیدن موقع مقتضی است.
شخصی از حضرت علی(ع) پرسید: خداوند چگونه این همه خلایق را حسابرسی می‏کند؟ به امام فرمودند: همان‏گونه که همه آن‏ها را روزی می‏دهد، حساب همه آن‏ها را می‏رسد. پرسید: چگونه حسابرسی می‏کند در حالی‏که آنان خدا را نمی‏ بینند؟ حضرت فرمودند: «کما یَرُزقُهُم و لایرونه»(نهج البلاغه، کلمات قصار 300) خدای متعال به همه اعمال بندگان علم حضوری دارد، حساب و نتیجه‏ ی اعمالشان بر او روشن است و نیازی به حساب تک تک آن‏ها نیست، گرچه ثمره آن برای بندگان در قیامت آشکار می‏گردد.

تهیه کننده:خانم فاطمه احمدی ازمبلغین مدرسه علمیه الزهرا(س)گرگان

وَلَا أَنْتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ (٥) لَكُمْ دِينُكُمْ وَلِيَ دِينِ (٦)
درباره این آیه شریفه تفاسیر گوناگونی شده است. مولانا در مثنوی خود طبق روش همیشگی، همراه با تذکراتی، آیات را تفسیر می‏کند که در این‏جا به گوش ه‏ای از آن اشاره می‏کنیم.
ایشان در دفتر ششم خود این‏گونه آغاز می‏کند که می‏خواهد خیلی از ناگفتنی ‏ها را بگوید. در کلام عارفان، گاه کلماتی است که هر کسی نمی‏ تواند آن‏ها را بفهمد و درک کند، لذا این‏گونه اشاره می‏کند که خداوند متعال نیز به پیامبران خود دستورات را می ‏گفت و از آن‏ها می‏ خواست تا به مردم ابلاغ کنند، چه آن‏ها را گوش کرده و عمل کنند و چه گوش نکنند.
در ادامه می‏گوید: ای انسان، به همه چیز خوب نگاه کن تا بتوانی به حقیقت آن دست پیدا کنی و خدا را در آن ببینی، زیرا تو فقط همین ظاهر نیستی و باطنی عمیق در وجود تو قرار دارد. این جسم، ظاهر توست. وقتی شاه عالم وجود اراده فرماید که روح به او بپیوندد، فرشتگان فریاد می‏زنند: ای ارواح، از مرکوب جسم ‏ها و بدن‏ ها پایین آمده و مجرد شوید. خداوند متعال با پوششی از صوت و حرف و گفتگو پرده ‏ای بر باغ معانی می‏ کشد تا از آن باغ چیزی جز رایحه و بویی به مشام آدمی نرسد. این جاست که می‏ فرماید: ای طالب حقیقت، تا می ‏توانی این بو را به کمک عقل و هوشت بیشتر استشمام کن، بلکه آن بو، گوش تو را گرفته، به سوی اصل می‏ برد. در ادامه تشبیه جالبی می‏کند، این‏که: خودت را از دچار شدن به بیماری زکام محافظت کن، این سرما تو را دچار بیماری‏های نفسانی می‏کند.
می‏دانیم که بیماری زکام، مانع رسیدن بو به مشام انسان می‏شود. در این‏جا نیز کبر، غرور، خودبینی، هواپرستی، دچار شدن به قیل و قال دنیوی و شنیدن و گفتن حرف‏های لغو و بیهوده را زکام معنی می‏کند، زیرا همۀ، این‏ها مانع رسیدن آن بوی حقیقت به مشام جان انسانی می‏شود. می‏فرماید: وقتی دیدی زمین روحت از سردی و انجماد روحی کسانی که تو را به امور دنیوی مشغول می‏کنند، تأثیر پذیرفته، به سوی معارف حقیقی رو بیاور و نصیحت ناصحان حقیقی را گوش کن و به آن‏ها عمل کن. ای کسانی که خورشید حقیقت را نادیده گرفته و خود را به قیل و قال مشغول ساخته ‏اید، نصایح خیرخواهانه حضرت حق و انبیا و اولیاء و مصلحان فقط بر گوش ظاهری شما اثر می‏گذارد، ولی بر گوش باطن‏ تان مؤثر نمی‏ افتد. بنابراین نصیحت ما در شما اثر نمی‏گذارد، البته بدان که نصیحت شما نیز در ما اثر نمی‏گذارد.
مهر آن در جان توست و پند دوست        می‏زند بر گوش تو بیرون پوست
پنــد مــا در تــو نگیــرد ای فلان        پنــد تــو در ما نگیرد هم، بدان(1)
در جایی دیگر، ایشان در قالب داستانی، نکاتی ظریف و عارفانه بیان می‏کند. داستان خریده شدن بلال حبشی توسط یکی از یاران پیامبر(ص) از اُمیّه که از مشرکین قریش بود.
بلال، به دین اسلام پیوسته بود، اُمیّه از این کار بسیار ناراحت شده، او را به سختی شکنجه‏ می‏کرد، اما بلال در مقابل همه شکنجه ها «احد احد» می‏ گفت و از دین خود دست بر نمی‏ داشت. تا این‏که این خبر به پیامبر(ص) رسید. ایشان کسی را برای خریدن بلال نزد اُمیّه فرستاد. قاصد به اُمیّه گفت: من برده‏ ای سپید به تو می‏دهم و تو این برده‏ ی سیاه را به من بده. اُمیّه گفت: 200 درهم نقره هم باید بپردازی و او قبول کرد. اُمیّه بلند خندید و گفت: اگر در خریدن این غلام این‏قدر اشتیاق نشان نمی‏دادی، من حتی حاضر بودم معادل یک دهم مالی که به من پرداختی بفروشم. اما قاصد گفت: ای سبک مغز، تو مانند کودکان، جواهری را با دانه گردویی مبادله کردی. من به ظاهر سیاه او نگاه نمی‏کنم، بلکه روح و باطن اوست که در نظر من به دو جهان می‏ ارزد.
مولانا از این‏جا به بعد نکات اخلاقی را متذکر می‏شود که: همان‏گونه که مسافران کاروان ‏ها، طلاها و جواهرات خود را دود اندود می‏کردند تا از یغمای حرامیان در امان بماند، بلال نیز به منزلۀ طلای نابی است که برای محفوظ ماندن از حسادت حاسدانی که در حماقت خانه‏ ی دنیا زندگی می‏کنند، ظاهرش سیاه شده است. یعنی :
1ـ تو ای انسان نباید کمالات و فضایل خود را برای دیگران  ظاهر کنی، مبادا که حسادت بددلان برانگیخته شود.
2ـ چشم ظاهر بین خود را حقیقت بین کن تا بتوانی از محسوسات ظاهری گذشته و حقیقت روح قدسی را بشناسی، چنان‏که آن کافر، مفتون ظاهر شده بود، لذا نتوانست ضمیر تابناک بلال را بشناسد.
در ادامه گفتگو می‏گوید: بلال، صفت بندگی خود را به تو نشان داد. یعنی تو فقط بندگی او را دیدی، نه آقایی او را. این غلام را بگیر و به جای بلال را به من بده، ما هر دو سود برده‏ ایم، اما سود تو مجازی است و سود من حقیقی. ای کافر به‏ هوش باش که دین شما برای شما و دین من برای من است.
این تو را و آن مرا، بردیم سود            هین لکم دین ولی دین این جهود
خود سزای بت پرستان این بود            جلّش اطلس، اسب او چوبین بود
همچو گور کافران پر دود و نار            وز بـرون بربسته صـد نقش و نگار(2)
سزای بت ‏پرستان یعنی ظاهرپرستان این است که اسبی چوبین با زینی حریر داشته باشند. صورت بدون محتوا مانند قبر کافران است که اندرونش سرشار از دود و آتش است، ولی نمای بیرونی‏ اش از نقش و نگارهای بسیار آراسته شده است.
1- کریم زمانی، شرح جامع مثنوی معنوی، دفتر 6، چ هفتم، تهران: انتشارات اطلاعات، 1383، ص47 و مولانا جلال‏الدین محمد بلخی، مثنوی معنوی، به کوشش محمد استعلامی، چ ششم، ج6، تهران: زوّار، 1372 ص 12.
2- کریم زمانی، همان، ص 313؛ مولانا جلال‏الدین محمد بلخی، همان، ص 55؛ محمد تقی جعفری، تفسیر و نقد تحلیل مثنوی، ج 13، چ یازدهم، تهران: انتشارات اسلامی، 1367، 413.

مؤسس مدرسه علمیه الزهرا(س)گرگان آیت الله سیدکاظم نورمفیدی، امام جمعه گرگان، ظهر امروز (1 شهریور) در خطبه های این هفته نماز عبادی سیاسی این شهر گفت: برخی از تندروهای سیاسی در کشور، دست به تخریب و اتهام زدن به گروه ها و دولت ها می کنند، اما باید بدانند که این کارها در شان و شخصیت یک مسلمان نیست.

نماینده ولی فقیه در استان گلستان با اشاره به آغاز هفته دولت ضمن گرامیداشت یاد و خاطره شهیدان رجائی و باهنر و یارانشان، افزود: تندروها همیشه برای کشور از هر نوع و در هر سطحش و حتی برای جهان، ضرر به همراه دارند.
به گفته وی، این گروه ها و افراد باید اجازه بدهند که دولت ها سرکار بیایند و کارهای خود را در دست بگیرند و انجام دهند و اگر نتوانستند کاری کنند، آنگاه نقد و انتقادات سازنده داشته باشند.

آیت الله نورمفیدی تصریح کرد: این افراد و گروه ها متاسفانه در مکان های مقدس کارها و حرف های تخریب کننده و اتهام زدن های خود را انجام می دهند که این کار گناهان آنها را بیشتر می کند.
وی ادامه داد: رهبر معظم انقلاب اسلامی، نقد سازنده را امری مطلوب و ارزشمند دانسته اند و نقد نیز از نعمت های الهی است و ما باید فرق بین نقد سازنده و کارساز را با تخریب به خوبی بدانیم و درک کنیم.

به گفته آیت الله نورمفیدی، دولتی که هنوز کارش را شروع نکرده نمی توانیم او را نقد سازنده کنیم و به او راهکار ارائه دهیم، چه برسد به آن که بخواهیم دولت را نقد کنیم.

نماینده مردم گلستان در مجلس خبرگان رهبری در بخش دیگری از سخنان خود گفت: امنیت و احساس امنیت، یکی از مسائل مهم است که در نتیجه اعتمادسازی دولت ها به وجود می آید.

آیت الله نورمفیدی افزود: ایجاد اعتماد در جامعه از مهمترین راه هایی که می تواند کشور با به پیش ببرد و دولت ها را نیز در امور و کارها و برنامه های خود موفق کند.

خطیب جمعه گرگان ادامه داد: البته دولت ها باید با مردم صداقت داشته باشند، خلف وعده نکنند و کارهائی که انجام می دهند، منت نگذارند و کارهای خود را چند برابر جلوه ندهند و همچنین خود را خدمتگزار مردم ببینند.

آیت الله نورمفیدی با اشاره به اول شهریور و نیمه ماه شوال، گفت: در چنین روزی حمزه عموی پیامبر (ص) به شهادت رسید و ایشان اولین شهید اسلام بود و پیامبر (ص) نیز به عمویش علاقمندی شدیدی داشت.

وی یادآور شد: همچنین امروز سالروز وفات حضرت عبدالعظیم حسنی است که از رجال اهل بیت (ع) و فرهیختگان اهل بیت (ع) بود و ایشان از مردان با اعتقاد دینی خود، علم را همرامی می کرد.آیت الله نورمفیدی در خطبه اول این هفته نماز عبادی سیاسی جمعه گرگان با اشاره به خطبه 147 نهج البلاغه از سخنان امیر المومنین (ع)، گفت: در این خطبه حضرت به فلسفه وجودی بعثت خاتم الانبیاء (ص) اشاره داشته اند که فلسفه این بود مردم را از همه بندگی ها آزاد کند و همه را به سوی بندگی خدا براساس کتابی که خداوند نازل کرده، سوق دهد.
وی ادامه داد: خداوند در این کتاب آسمانی برای بندگانش تجلی کرده و خود را در این کتاب ارزشمند نشان داده است.

خطیب جمعه گرگان در ادامه گفت: به فرموده خداوند در قرآن کریم، زمانی می رسد که اگر این کتاب آسمانی همانطور که باید تفسیر شود، بازارش کساد می شود، اما اگر قرآن تحریف شود، بازارش رونق خواهد گرفت و در بلاد اسلامی چیزی نامانوس تر از معروف برای مردم پیدا نمی شود.

وی در پایان خطبه ها، خود و دیگران را به تقوای الهی دعوت کرد.

وفات حضرت عبدالعظيم علیه السّلام مورخين راجع به اين كه حضرت عبدالعظيم علیه السّلام در چه سالي ، يا چه ماهي ، يا چه روزي از دنيا رفته چيزي ننوشته اند . آري در كتاب روح و ريحان مي نويسد : آن حضرت در حدود سنه 250 از دينا رفته ، ولي مدركي نقل نمي كند .

بعضي از نويسندگان مي نويسند : از آن روايتي كه از امام علي النقي علیه السّلام به فضيلت حضرت عبدالعظيم علیه السّلام رسيده ( و ما آن را بعد از اين خواهيم نگاشت) استفاده مي شود كه آن بزرگوار در زمان امام علي النقي علیه السّلام از دنيا رفته است و امام علي النقي هم در سنه 254 شهيد شد . عمادزاده در جلد دوم زندگاني حضرت موسي بن جعفر علیه السّلام صفحه 391 مي نويسد : حضرت عبدالعظيم علیه السّلام به عقيده شيخ صدوق در سال 252 شهيد شده ولي معلوم نكرده كه شيخ صدوق اين عقيده را در كدام كتاب هاي خود متذكر شده ؟! علامه مجلسي در مزار كتاب بحار مي نويسد : يكي از شيعيان حضرت رسول اكرم (ص) را در عالم خواب ديد كه فرمود : جنازه مردي از فرزندان من از سكه الموالي ( كه نام كوچه اي بوده ) حمل مي شود و در باغ عبدالجبار بن عبدالوهاب نزديك درخت سيبي دفن خواهد شد . وقتي آن شخص شيعه از خواب بيدار شد نزد عبدالجبار رفت و پيشنهاد كرد كه آن باغ را از او بخرد . عبدالجبار گفت : اين باغ مرا براي چه مي خواهي ؟ آن مرد جريان خوابي را كه ديده بود نقل كرد . عبدالجبار گفت : خوابي كه تو ديده اي من نيز ديده ام ، لذا آن درخت و باغ را براي حضرت عبدالعظيم علیه السّلام و شيعيائي كه در اين جا دفن شوند وقف نموده ام . بعد از اين جريان بود كه حضرت عبدالعظيم علیه السّلام مريض شد و از دنيا رفت . موقعي كه بدن آن بزرگوار را برهنه كردند تا غسل دهند كاغذي در جيب او به دست آمد كه حسب و نسب خود را در آن كاغذ بدين نحو نوشته بود : انا ابوالقاسم ، عبدالعظيم بن عبدالله بن علي بن حسن الامير بن زيد بن الحسن المجتبي بن علي بن ابيطالب علیه السّلام . طريحي در كتاب منتخب مي نويسد كه نقل شده : از جمله افرادي كه زنده دفن شدند حضرت عبدالعظيم علیه السّلام بود كه قبرش در شهرري قرار دارد . و در كتاب روح و ريحان هم مي نگارد : حضرت عبدالعظيم علیه السّلام را دشمنانش در حالي كه زنده بود ، در زير خاك دفن كردند و آن بزرگوار به اجل طبيعي از دنيا نرفت !! العلم عندالله لانه اعلم به حقائق الامور . ولي مرحوم حاج ميرزا حسين نوري در كتاب لؤلؤ و مرجان اين نقل را تكذيب نموده . 2- گنبد و بارگاه حضرت عبدالعظيم علیه السّلام در كتاب منتخب التواريخ از كتاب مجالس المؤمنين نقل مي كند : حرم مطهر حضرت عبدالعظيم علیه السّلام را كه در شهرري قرار دارد مجدالملك قمي در سنه 480 بنيان نهاد . مجدالملك را لشكريان به علت عداوت مذهبي در سنه 492 از نزد سلطان كشيدند و اعضاي او را قطعه قطعه نمودند ، آنگاه آن اعضاء قطعه قطعه شده را در تابوتي نهادند و در جوار حضرت سيدالشهداء دفن كردند . بنيان ايوان و رواق حضرت عبدالعظيم علیه السّلام از آثار شاه طهماسب بن شاه اسماعيل صفوي است. در سنه 944 بود كه مرحوم فتحعلي شاه ضريح نقره اي براي حضرت عبدالعظيم علیه السّلام تقديم كرد . در سنه 1222 بود كه مرحوم ناصرالدين شاه قاجار طلاكاري گنبد و بارگاه حضرت عبدالعظيم علیه السّلام را شروع كرد . آيينه كاري و نقاشي ايوان مطهر حضرت عبدالعظيم علیه السّلام را ميرزا آقاخان نوري كه صدراعظم دولت ايران بود به پايان رسانيد .روضه حضرت عبدالعظيم علیه السّلام داراي چهار در متقابل است . دري كه طرف قبله ضريح قرار دارد و از خاتم هاي بسيار عالي به شمار مي رود از تقديمي هاي فتحعلي شاه است . دري كه سمت پائين ضريح قرار دارد و از خاتم هاي مرغوب است از تقديمي هاي ناصرالدين شاه است . دري كه سمت شمال ضريح قرار دارد و به اصطلاح آن را در ورودي مي گويند از تقديمي هاي محمدشاه قاجار است . دري كه در سمت مغرب ضريح است از تقديمي هاي صدراعظم است . 3- توليت آستانه حضرت عبدالعظيمعلیه السّلام عزيزالله عطاردي در كتاب زندگاني حضرت عبدالعظيم علیه السّلام مي نويسد : در زمان سلطنت شاه طهماسب اوّل كه مقارن با سال 936 هجري بوده يكي از رجال بزرگ مذهبي آن عصر به نام : ميرسيد حسين خاتم المجتهدين كه داماد محقق كركي بود و از فقهاي عظيم الشأن و جليل القدر اماميه و زعماي مذهب به شمار مي رفت ، از جبل عامل به ايران دعوت شد . پس ازورود مرحوم ميرسيد حسين به ايران ، پادشاه وقت توليت بقاع مطهره حضرت معصومه و حضرت عبدالعظيم علیه السّلام و حضرت احمدبن موسي (شاه چراغ) عليهم السلام و هم چنين توليت مقبره شيخ صفي الدين جد سلاطين صفويه را در اردبيل به عهده اين سيد شريف واگذار كرد . و اكنون توليت اين سه بقعه شريفه و اداره امور مقبره صفي الدين در دست اخلاف و احفاد ميرسيد حسين علیه السّلام مي باشد . جناب آقاي دكتر سيدمحمد علي هدايتي وزير سابق دادگستري و استاد عالي قدر دانشگاه تهران كه اكنون توليت آستانه مباركه حضرت عبدالعظيم علیه السّلام را در اختيار دارند دوازدهمين فرزند مرحوم ميرسي حسين خاتم المجتهدين است و نسب ايشان به محمد ديباح فرزند حضرت صادق علیه السّلام مي رسيد

در سال 3 هـ در روز جنگ احد حضرت حمزه وسيد الشهداء و 69 نفر از مسلمانان به شهادت رسيدند(1). بعضى جنگ احد را در 17 شوال نقل كرده اند(2).
در اين جنگ مسلمانان هزار نفر بودند كه به نوشته عده اى سيصد نفر در بين راه برگشتند و براى جنگ 700 نفر باقى ماند. كفار 3000 نفر بودند و 2000 نفر و 4000 نفر و 5000 نفر هم گفته اند تعداد كشته هاى كفار 22 يا 23 يا 28 نفر و تعداد شهداء 70 نفر بود(3).  در اين روز دندان و پيشانى پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم را شكستند(4).

فداكارى هاى اميرالمومنين عليه السلام

در اين روز بر اثر فداكاريها و شجاعت هايى كه اميرالمومنين على عليه السلام در دفاع از وجود شريف خاتم الانبياء صلى الله عليه و آله  و حفاظت از آن حضرت نشان داد جراحت هاى زيادى بر بدن مباركش رسيد اين در حالى بود كه ديگران فرار كرده بودند و پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود يا على آيا مى شنوى كه از آسمان تو را مدح مى كنند. يكى از ملائكه به نام رضوان مى گويد «لا سيف الا ذوالفقار و لا فتى الا علي» اميرالمومنين عليه السلام مى فرمايد : از خوشحالى گريستم و خداوند سبحان را بر اين نعمت حمد كردم در اين جنگ پيروزى در ابتداء از آن مسلمانان بود ولى مقدارى كه به تعقيب دشمن رفتند و ميدان خالى شد بازگشتند و مشغول جمع غنايم شدند و اكثر نگهبانان از دستور پيامبر صلى الله عليه و آله پيروى نكردند، و محل نگهبانى خود را رها كردند و مانند بقيه مشغول جمع غنايم شدند.
خالد بن وليد كه از سردسته هاى كفار در اين جنگ بود از همان قسمت با كفار حمله كردند تعداد اندكى از نگهبانان دره كه از دستور پيامبر سرپيچى نكرده بودند، شهيد شدند و كفار از پشت سر به مسلمانان حمله كردند. فراريان كفار هم تا اين وضع را ديدند بازگشتند و حمله به مسلمين شدت گرفت. جراحتهاى فراوانى بر بدن پيامبر صلى الله عليه و آله رسيد و شيطان فرياد برآورد كه محمد كشته شده است مسلمانان با شنيدن اين ندا فرار كردند، و فقط چند نفرى از وجود مبارك پيامبر صلى الله عليه و آله محافظت كردند كه عبارت بودند از اميرالمومنين عليه السلام و ابودجانه كه شهيد شد و زنى به نام نسيبه و انس بن نضر كه تازه از مدينه رسيده بود(5).

بانويى به نام نسيبه

در اين روز يكى از كسانى كه جانفشانى كرد و فرار نكرد بلكه مانع از فرار ديگران نيز شد بانويى به نام نسيبه دختر كعب بن مازنيه بود و به او ام عماره مى گفتند او با شوهر و دو پسر خود در جنگ احد شركت داشتند. نسيبه مشك آبى به دوش داشت و سقايت لشكر اسلام را مى نمود هنگامى كه موقعيت را چنان ديد كه مسلمين در حال فرار هستند مشك را به كنار انداخت و خود را پيش روى پيامبر صلى الله عليه و آله سپر كرد به گونه اى كه جراحات زيادى بر او وارد شد كه مداواى يكى از آنها تا يك سال بعد ادامه داشت.
اين زن فداكار دست به شمشير برد و چنان ضربه اى بر ابن حميه كه قصد كشتن پيامبر صلى الله عليه و آله را داشت زد كه او فرار كرد عبدالله فرزند سبيه خواست فرار كند كه مانع او شد و او را تشويق به جنگ و دفاع از پيامبر صلى الله عليه و آله نمود و او قبول كرد. پيامبر صلى الله عليه و آله به نسيبه فرمود «بارك الله عليك ِ يا نسيبه» در اين حال پيامبر صلى الله عليه و آله ديد يكى از مهاجرين فرار مى كند در حاليكه سپرش را به پشتش بسته است آن حضرت فرمودند اى صاحب سپر سپرت را بينداز و خودت به جهنم برو سپس آن حضرت به نسيبه فرمود سپر او رابردار او آن را برداشت و مشغول جنگ با مشركين شد در اين هنگام حضرت فرمود مقام نسيبه از مقام فلان و فلان و فلان افضل است چه اينكه آنان فرار كردند(6).

شهادت حضرت حمزه عليه السلام

در اين روز جناب حمزه بن عبدالمطلب عموى پيامبر صلى الله عليه و آله به شهادت رسيد.
آن حضرت برادر رضاعى پيامبر صلى الله عليه و آله بود چون هر دو بزرگوار از زنى به نام ثويبه شير خورده بودند(7).

آن حضرت مردى شجاع و با هيبت بود و در اين جنگ به دست وحشى و به دستور هند همسر ابوسفيان كشته شد. هند به خاطر كشته شدن پدر و برادر و عمويش در جنگ بدر ابتدا قصد نبش قبر مادر پيامبر را داشت ولى كفار قريش از ترس نبش قبور امواتشان مانع شدند. اين بود كه او وحشى را با وعده هايى به كشتن پيامبر صلى الله عليه و آله يا على مرتضى و يا حمزه عليهما السلام تحريك كرد. وحشى گفت از كشتن پيامبر صلى الله عليه و آله و پسر عمويش على عليه السلام عاجزم ولى براى كشتن حمزه كمين مى كنم.
او در ميدان جنگ با نيزه اى بر سينه و يا شكم مبارك آن حضرت زد و آن حضرت را شهيد كرد وقتى خبر به هند دادند آن خبيث دستور داد سينه آن حضرت را بشكافد و جگر مبارك آن حضرت را بيرون آورد وقتى خواست به جگر حمزه دندان بزند دندانهاى نحسش كارگر نشد همچنين هند با خنجرى گوشها بينى و … آن حضرت را جدا كرد و به گردن انداخت.

پيامبر صلى الله عليه و آله سلم هنگامى كه حمزه را با آن وضع ديدند گريستند و عباى مبارك را روى او كشيدند كه خواهرش صفيه او را به آن حال نبيند و فرمودند «يا عم رسول الله و اسد الله و اسد رسوله .. يا فاعل الخيرات كاشف الكربات …» اميرالمومنين و فاطمه زهرا عليهما السلام و صفيه و ديگران بر آن حضرت گريستند(8) پيامبر صلى الله عليه و آله بر بدن مبارك او نماز خوانده و او را در اُحد دفن نمودند. بعد از چهل سال معاويه خواست نهرى از احد عبور دهد با قبر حضرت حمزه برخورد نمود و سر بيلها به پاى حمزه رسيد و فورا خون جارى شد.
حضرت رضا عليه السلام به نقل از رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمودند بهترين برادران من على عليه السلام و بهترين عموهاى من حمزه عليه السلام است.(9)

پى‏نوشتها:
* برگرفته شده از كتاب تقويم شيعه نوشته حجت الاسلام و المسلمين عبدالحسين نيشابورى.

1.مسار الشيعه ص 15-17 بحار الانوار ج 20 ص 18 توضيح المقاصد ص 27 سيره ابن هشام ج 3 ص 67 الموسوعه الكبرى فى غزوات النبى الاعظم صلى الله عليه و آله و سلم ج 2 ص 110 تقويم المحسنين ص 12.
2. بحار الانوار ج 97 ص 168.
3. مسار الشيعه ص 15.
4. بحار الانوار ج 20 ص 18.
5. ارشاد ج 1 ص 87 اسدالغابه ج 4 ص 21 مسار الشيعه ص 16 مصباح كفعمى ج 2 ص 600.
6. بحار الانوار ج 20 ص 54.
7. بحارالانوار، ج15، ص281.
8. بحارالانوار: ج20، ص55. حمزه سيدالشهدا عليه السلام، ص28_29.
9. عيون اخبار الرضا عليه السلام، ج2، ص61. رياحين الشريعه، ج4، ص350.

منبع: سایت آیت الله شیرازی